Toespraak March against Monsanto/TTIP: protest­bij­een­komst 23 mei 2015 Den Haag

Wie is er in ons land eigenlijk de baas over ons eten? En van wie is onze natuur? Dacht u dat dat de regering was? Of de Tweede Kamer? Of uzelf? Helaas! We zijn hier juist bij elkaar, omdat we zelf de baas willen zijn, maar weten dat bedrijven als Monsanto steeds machtiger worden. Maar hoeveel macht geven we het bedrijfsleven? In hoeverre laten we toe dat een klein aantal grote multinationals bepalen wat we eten, hoe we leven, of we klimaatbeleid voeren, of we dieren een goed leven gunnen, of we onze privacy beschermen?

Als het aan Monsanto ligt, krijgt het bedrijfsleven alle macht. En schaffen we de democratie af. En daarmee ook alle regels die we hebben om onszelf, ons milieu, de dieren en de toekomstige generaties te beschermen.

Monsanto laat al decennia lang zien dat het een gewetenloos bedrijf is. Alleen gericht op het verdienen van zoveel mogelijk geld. Ten koste van onze gezondheid, van de biodiversiteit en ons milieu. Ten koste van onze voedselzekerheid; ons recht op voldoende en gezond voedsel.

Monsanto staat symbool voor de landbouw die onze wereld kapotmaakt. Die leidt tot ontbossing, tot vergiftiging van onze bodem en ons grond- en oppervlaktewater. Die leidt tot de vernietiging van onze kwetsbare maar essentiële diversiteit aan planten- en diersoorten, inclusief de bestuivers als bijen, hommels en vlinders waarvan wij afhankelijk zijn voor ons voedsel. Voor een landbouw waarin wij als consument afhankelijk worden van vijf bedrijven die 95 procent van onze landbouw bepalen.

De schandalige bedrijfsvoering van Monsanto drukt zwaar op miljoenen mensen wereldwijd. Neem de katoenboeren in India, die afhankelijk zijn van hun gentechzaden en de daaraan gekoppelde RoundUp, dat wordt geproduceerd door Monsanto. Elk half uur pleegt er een boer zelfmoord door het landbouwgif RoundUp op te drinken. Omdat ze de dure zaden, waarvan Monsanto het alleenrecht heeft, niet kunnen afbetalen met het geld dat de magere oogst ervan oplevert.

Of neem de mensen die in landen als Argentinië en Brazilië naast de enorme soja-akkers wonen, bestemd voor veevoer. Door het verschrikkelijk hoge gebruik van het landbouwgif worden daar erg veel kinderen geboren met genetische afwijkingen, waardoor ze niet kunnen lopen, slecht kunnen leren en erg ziek zijn.

Hoewel we allang weten dat glyfosaat, RoundUp dus, hormoonverstorend en waarschijnlijk kankerverwekkend is, lukt het maar niet om dit landbouwgif verboden te krijgen. Zelfs een door de Tweede Kamer aangenomen motie van de Partij voor de Dieren om de verkoop van dit gif aan particulieren niet meer toe te staan, wordt niet uitgevoerd door de regering. Er zou te weinig wetenschappelijk bewijs zijn dat het gif ons en onze omgeving ziek maakt... Ja, logisch, Monsanto doet er namelijk echt alles aan om de onafhankelijke onderzoeken die uitwijzen dat hun landbouwgif ernstig schadelijk is, in diskrediet te brengen. En om ervoor te zorgen dat de instanties die hun gif en gentechzaden moeten toetsen op veiligheid, alleen afgaan op hun eigen –geheime- fabrieksonderzoeken. Zodat het onderzoeksbureau van de Wereldgezondheidsorganisatie, dat concludeert dat RoundUp mogelijk kankerverwekkend is, weer snel in een lade verdwijnt.

Met de komst van een vrijhandelsverdrag tussen de EU en de VS, de Transatlantic Trade & Investment Partnership (TTIP), wordt de macht van Monsanto - en van andere grote multinationals – alleen nog maar groter. TTIP staat alleen maar ten dienste van het grote geld. Van de korte termijn. En het zal het onmogelijk maken om eisen te stellen aan democratie, dierenwelzijn, voedselveiligheid, privacy, arbeidsomstandigheden, milieu en natuur, kortom alle dingen die het leven zo de moeite waard maken en het leven beschermen.

Met TTIP krijgen we niet alleen straks private rechtbanken maar ook regulerende clubjes van multinationals en technocraten die samen de wet- en regelgeving gaan aanpassen die een mogelijke belemmering vormen voor de handel. Hiermee worden zowel ons rechtssysteem als ons parlement opzij gezet, of tenminste gedegradeerd ten faveure van de vrijhandel. TTIP is een wapen dat, onder het mom van ‘harmonisatie’, zwaar bevochten Europese veiligheidsnormen, dierenwelzijnsnormen en milieunormen dreigt te verlagen tot een bedenkelijk laag niveau. Zonder directe democratische legitimatie. Een walhalla voor de lobbyisten, die op deze manier een nóg grotere stempel op het beleid kunnen drukken.

75 procent van de burgers vraagt om een sterke overheid om die problemen aan te pakken, omdat je het in je eentje simpelweg niet kunt. Maar de Europese Unie heeft de publieke belangen van een gezond en schoon milieu, het behoud van de natuur en het garanderen van mondiale voedselzekerheid niet hoog op de agenda staan. Hun doel is economische groei boven alles en geld centraal in plaats van en de gezondheid van mens en dier en de zorg voor onze aarde centraal. Dat vertaalt zich dus in een agressieve handelspolitiek, die wordt bepaald door een niet-gekozen Europese Commissie, waarbij het bedrijfsleven en hun lobby een veel te dikke vinger in de pap heeft. Wie namens de burger nog iets voor het milieu wil doen, krijgt het deksel op de neus, want dat mag niet van Brussel. En straks zullen we, dankzij TTIP, te horen krijgen: dat mag niet van Washington. Het naleven van internationaal afgesproken klimaatdoelen mag alleen nog maar als dat niet handelsbelemmerend zal werken. Tot zover het toch al treurige Europees milieubeleid.

Als TTIP een feit is, zal Monsanto een nog grotere greep krijgen op ons voedsel. Nu al heeft het bedrijf een angstwekkend groot gedeelte van de wereldvoedselvoorziening in handen. De VS wil echter ook dat intellectueel eigendomsrecht een onderdeel van TTIP wordt. Dat zal betekenen dat Monsanto onbelemmerd het alleenrecht krijgt over de genetische rijkdom die zich bevindt in planten en dieren, en die van ons allemaal hoort te zijn. Om vervolgens boeren aan te klagen als zij er gebruik van maken zonder grote sommen geld aan Monsanto te betalen. De oeroude Nederlandse methode waarmee bedrijven hun veredelde rassen op de markt kunnen brengen zonder daarmee essentiële innovatie te belemmeren – het kwekersrecht – zal daarmee tot het verleden gaan behoren. Zoals ik al zei, zo komt 95 procent van onze voedselvoorziening daarmee in handen van Monsanto en nog drie of vier andere grote multinationals.

Vrijhandel is dan ook niet een instrument om de keuzevrijheid te vergroten – nee, het beperkt deze juist. We worden afhankelijk van gewetenloze bedrijven. Dat - mogen – we - niet - toestaan! Handel mag nóóit ten koste gaan van milieu, dierenwelzijn, voedselzekerheid, mensenrechten, democratie en privacy. Handel mag nóóit ten koste gaan van moraal. Mensenrechten en duurzaamheid mogen niet wijken voor economische kortetermijnbelangen. Onze eigen regels en onze eigen rechters mogen nooit buitenspel gezet worden voor het economische gewin van multinationals en hun geld- en winstbeluste aandeelhouders.

Ik ben dan ook heel blij dat jullie hier allemaal zijn. Om NEE te zeggen tegen Monsanto. En om NEE te zeggen tegen TTIP. Wereldwijd laten wij vandaag samen met nog tientallen miljoenen anderen zien dat we niet alleen consumenten zijn, die met onze ogen dicht in de supermarkt de goedkoopste producten in onze mandjes laden. Dat we bewuste burgers zijn, dat we wereldburgers zijn, en dat onze voedselvoorziening en onze natuurlijke hulpbronnen ons aan het hart gaan. Samen met die miljoenen anderen die op deze dag de straat op gaan, maken we een vuist voor duurzame landbouw. Dus voor gifvrije landbouw. Voor gentechvrije landbouw. Voor gezonde producten, die tot stand zijn gekomen door slim samen te werken met de natuur, in plaats van de natuur plat te spuiten en te vernietigen. Die natuur en die landbouw zijn niet van Monsanto, maar van ons allemaal!

En dat kan! We kunnen daar zelf wat aan doen. Door te kiezen voor biologisch voedsel, gegarandeerd gentechvrij en waar geen landbouwgif op wordt gebruikt. Door te kiezen voor lokale en regionale boeren en voedsel. Zodat we ons voedsel weer in eigen hand krijgen, en onze eigen boeren en zaadveredelaars ondersteunen. En door Nee te zeggen tegen TTIP. Door Nee te zeggen tegen Monsanto. Dus zeg met me mee: Monsanto NEE NEE NEE ! Monsanto NEE NEE NEE! Monsanto NEE NEE NEE!