Bijdrage Fauna­be­heerplan Damhert Commissie Groen & Water 15 juni 2011

Het voorliggende Faunabeheerplan is in de vorige statenperiode door het toenmalige college van GS vastgesteld i.s.m. de Faunabeheereenheden. Het nieuwe college heeft dierenwelzijn als speerpunt opgenomen in haar collegeprogramma, waaruit blijkt dat door dit college dierenwelzijn belangrijk wordt gevonden. Hierdoor is een nieuwe situatie ontstaan. Ik wil dit nieuwe college met klem verzoeken om dit zeer dieronvriendelijke faunabeheerplan te heroverwegen en te herzien en ik zal proberen om dit zo beknopt mogelijk te beargumenteren.

Provinciale Staten en andere belangrijke relevante maatschappelijke organisaties zijn niet gehoord of geraadpleegd bij de totstandkoming van dit plan. Bijvoorbeeld belangrijke deskundige informatie van dierenbeschermingsorganisaties en natuurorganisaties zijn niet meegenomen in dit plan. Zowel het betrekken van en discussie met Provinciale Staten en relevante maatschappelijke organisaties is belangrijk om tot een evenwichtig afgewogen oordeel en planvorming te komen. Het plan is nu zeer éénzijdig vastgesteld door een groep, die veel belang heeft bij afschot van de damherten, zoals jagers, terreinbeheerders en mensen die de belangen behartigen van agrariërs. De coördinatie van de samenstelling van het plan lag bij Rik Schoon, zelf een fervent jager. Dit kan leiden tot niet zorgvuldige en éénzijdige besluitvorming die niet overeenstemt met de beleving van de desbetreffende problematiek in de samenleving en waarbij feitelijke onjuistheden in de faunabeheerplannen niet gecorrigeerd kunnen worden in een maatschappelijke discussie. En die zijn er te over in dit plan.
Is GS bereid om inspraak en discussie met de genoemde instanties en PS mogelijk te maken voordat nieuwe faunabeheerplannen door GS worden vastgesteld, en advies te vragen aan de diverse natuur- en dierenbeschermingsorganisaties en dit mee te wegen in nieuwe faunabeheerplannen?

Dit plan rammelt echt aan alle kanten. Ik zal dit nader toelichten aan de hand van de belangrijkste tekortkomingen en onjuist vermelde gegevens.

Veiligheid bezoekers AWD
Er wordt met geen woord gerept over de veiligheid van de mensen in de AWD. Bijna een miljoen mensen bezoeken jaarlijks dit gebied. Vreemde jagers, die het gebied niet kennen, moeten daar nu in een heuvelachtig en onoverzichtelijk terrein herten gaan afschieten, wat tot zeer gevaarlijke situaties gaat leiden. Op welke wijze heeft u hiermee rekening gehouden en waarom is dit belangrijke veiligheidsaspect niet in dit Faunabeheerplan opgenomen? Op geen enkele manier wordt er aangegeven op welke manier de eigen boswachters van het gebied betrokken worden bij de afschot. Veel boswachters zijn erg verontrust over de afschotplannen. Dit is wat onze fractie betreft een groot zorgpunt. Wat gaat u hieraan doen en waarom is dit niet in het plan opgenomen?

Verkeersveiligheid: afschot doet het aantal aanrijdingen toenemen.
Er wordt in het plan aangenomen dat er enorme bedreigingen zijn van de verkeersveiligheid door damherten, die op geen enkele manier worden onderbouwd. Uit eerdere antwoorden van GS blijkt dat minder dan 1% van de aanrijdingen op de betreffende wegen wordt veroorzaakt door herten en dan is er alleen sprake van blikschade. De bedreigingen van de overige 99% door andere oorzaken, die veel gevaarlijker situaties met zich meebrengen, worden niet meegenomen in het plan. De provincie hanteert het ‘zero tolerance’ principe: GS wil het aantal aanrijdingen met herten tot 0 reduceren met 0,0 % schade. Dit is een illusie. Dan moet u ervoor kiezen om alle dieren af te schieten en dan nog blijft er een gevaar voor aanrijdingen met andere dieren. Door afschot worden dieren juist schrikachtiger en vertonen ze meer onvoorspelbaar vluchtgedrag, waardoor dit juist onveiliger is voor het verkeer en er juist meer aanrijdingen plaatsvinden. Op basis waarvan meent u dit met afschot van een deel van de herten dit doel te kunnen bereiken?
Wetenschappelijk is door Alterra vastgesteld dat op de Veluwe door afschot het aantal aanrijdingen juist toeneemt. Bent u hiervan op de hoogte en waarom is hierover niets opgenomen in het Faunabeheerplan? Bent u alsnog bereid om deze vastgestelde feiten mee te wegen?
Alterra heeft op de Veluwe onderzoek gedaan naar aanrijdingen met grootwild. Er zijn een aantal belangrijke tekortkomingen, die ook gelden voor Zuid-Holland:
- er is geen goede registratie en geen goede analyse van de aanrijdingen. Een voorbeeld: als er een melding is dat er een hert gezien is, valt dit al onder incident, terwijl er geen aanrijding heeft plaatsgevonden. Toch wordt dit meegeteld met het aantal aanrijdingen.
- men heeft geen kennis van de populatie; ook in Zuid-Holland is dit het geval;
- het meten van het effect van verkeerssnelheid in de nachtelijke uren is gewenst. Informeren van de weggebruiker is hier onlosmakelijk mee verbonden.
Bent u op de hoogte van dit onderzoek en waarom is dit niet opgenomen in het Faunabeheerplan en bent u bereid om dit alsnog te gaan doen?

Economisch belang
Damherten hebben niet alleen negatieve, maar ook positieve effecten, die nagenoeg niet worden genoemd. Ze zijn van groot belang voor de begrazing en open houden van de duingebieden.
Daarnaast geldt dat er voor de AWD belangrijke economische belangen op het spel staan vanwege de vele honderdduizenden mensen die jaarlijks van de herten in het gebied genieten. De Dierenbescherming heeft berekend dat de opbrengsten die verkregen kunnen worden uit ecotoerisme rond de 5 miljoen euro per jaar kan liggen. Dit overstijgt ruimschoots de jaarlijkse 88000 euro aan schade aan gewassen.
Uit recent onderzoek blijkt dat 72,6% van de Nederlandse bevolking graag groot wild wil zien in de natuur. Daarnaast blijkt dat de aanwezigheid van wild de regionale economie gigantisch stimuleert. Voor de Veluwe geldt dat 65% van omzet van bedrijven natuur gerelateerd is. Uit enquêtes blijkt dat een kwart daarvan, 102 miljoen euro, direct te relateren is aan de aanwezigheid van wild. In het Faunabeheerplan wordt hiermee geen rekening gehouden. Daarnaast is een dergelijk gebied met haar bewoners van cruciaal belang voor het economische vestigingsklimaat.
Welk belang hecht GS aan de economische waarde van de aanwezigheid van damherten in de AWD en op welke wijze heeft GS dit meegewogen in het faunabeheerplan en waaruit blijkt dat?

Populatiegroei damherten
De bewering over de zogenaamde explosieve groei van de populatie is onjuist en wordt niet goed onderbouwd. Aangegeven wordt dat de jaarlijkse aanwas onder de damherten in de AWD daadwerkelijk rond de 29% ligt. Dit is te vergelijken met de edelhertenpopulatie in de Oostvaardersplassen. Cijfers inzake de ontwikkeling binnen de populaties zelf ontbreken. Bij de berekening van de populatiegroei worden alleen de nieuw geboren kalfjes in het voorjaar meegerekend (zomeraantallen), maar niet de sterfte in het najaar en de winter (winteraantallen). Dit geeft een onjuist en vertekend beeld. De werkelijke aanwas ligt in de orde van 8% als men de sterfte erbij rekent. Dat is heel wat anders dan de 29% waar in het plan over wordt gesproken. Bent u hiervan op de hoogte en wat gaat u hiermee doen? Het is hier overduidelijk duidelijk dat cijfers worden gemanipuleerd en dat het hier gaat om de jacht te promoten en niet de werkelijke weergave van de populatie damherten te geven!
Op basis van de cijfers (bijlage 3) blijkt dat de populatie damherten sinds midden jaren ’90 jaarlijks gemiddeld met 26% is toegenomen. Op basis van dezelfde cijfers komen wij uit op een gemiddelde toename van 18,5% per jaar, als men rekent vanaf 1997. Vanaf die tijd zijn structurele ‘tellingen’ gehouden. Daarbij komt dat het laatste jaar het aantal maar met 8% is toegenomen. Hoe verklaart u deze verschillen?

Afschot bevordert snellere aanwas
Voor de Partij voor de Dieren is het onacceptabel dat voorgesteld wordt om gezonde dieren af te schieten om lijden door voedselgebrek te voorkomen. Hiermee wordt volledig voorbij gegaan aan het belangrijke effect wat natuurlijke selectie teweeg kan brengen op het welzijn van deze dieren op de lange termijn. Juist die dieren die zich optimaal aanpassen aan voedseltekorten in schrale perioden zullen overleven. Diegenen die dit niet kunnen, gaan dood. Uiteraard vindt onze fractie het belangrijk dat het beheer gericht is op het uit het lijden verlossen van in nood zijnde dieren, zoals ook plaatsvindt in de Oostvaardersplassen.
Vanwege het ontbreken van voldoende informatie inzake de populaties is afschot in de leefgebieden, anders dan reactief afschot, volstrekt onverantwoord.
Naast het feit dat jacht natuurlijke selectie verstoort, zorgt het ook voor directe welzijnsnadelen op de dieren. Ze zijn niet altijd direct dood en lijden daarom pijn, diegene die niet geschoten worden zijn angstiger en meer gestrest, normale groepsstructuren raken verstoord en andere dieren en mensen in de omgeving ondervinden verstoring van de jacht
De ervaringen en cijfers op de Veluwe tonen aan dat afschot tot een hogere aanwas en onaanvaardbaar grote dynamiek tussen de aantallen in de zomer en de winter leidt.
Het organiseren van het faunabeheer zonder financiële bijdragen, maar met inkomsten als jachtrechten en opbrengsten van wild wat in de honderden euro’s loopt, betekent eenzijdige prijs in de vorm van nog nauwelijks zichtbaar wild, dat in voortdurende angst en chronische stress leeft.

Aanbevelingen
Om te komen tot een diervriendelijk, moreel en ethisch verantwoord beleid, waarbij afschot alleen in uiterste noodsituaties toegepast wordt, is in eerste instantie een intentieverklaring voor dit type beleid noodzakelijk tussen alle natuurgrondeigenaren, Rijkswaterstaat, provincie en de betrokken gemeenten. Gemeenten en beheerders moeten kosten en baten van zichtbaar wild in kaart brengen en hebben de mogelijkheid om deze baten verder te verhogen. Daarnaast moet bekeken worden in hoeverre jacht juist de schade doet toenemen, doordat het meer onrust creëert en meer aanrijdingen.

De uitvoering van het faunabeheerplan zoals het nu opgesteld is, zit vol fouten en niet onderbouwde aannames, is zeer dieronvriendelijk en niet duurzaam. Het plan is voor onze fractie dan ook volstrekt onaanvaardbaar.

Om het welzijn van alle dieren in het gebied zo goed mogelijk te waarborgen èn de overlast zo effectief mogelijk te beperken geeft onze fractie niet alleen aan hoe het niet moet, maar bieden we ook duurzame en diervriendelijke alternatieve voorstellen voor het faunabeheerplan damhert:
• Nationaal Park Zuid Kennemerland (NPZK), Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD), de Blink en Boswachterij Noordwijk gaan samen één gebied vormen;
• dit gebied wordt volledig omrasterd;
• aan de buitenkant van het raster worden intreedplekken gerealiseerd om per ongeluk
toch ontsnapte herten de mogelijkheid te geven terug te treden naar het centrale
leefgebied;
• een adequate schadevergoeding door het Faunafonds voor daadwerkelijk geleden schade;
• faunapassages kunnen zorgen voor verbindingen tussen gebieden;
• uit diverse wetenschappelijke rapporten en uit ervaringen op de Veluwe is gebleken dat wildsignaleringssystemen goed werken en in de VS wordt succesvol gebruik gemaakt van signaleringssystemen via GPS (TomTom);
• op minder drukke wegen vindt bermverschraling en worden de bermkanten kort gehouden plaats, zodat dieren niet geneigd zijn daar te gaan zoeken naar voedsel en eerder zichtbaar zijn voor de automobilist en wordt snelheidslimiet waar nodig verlaagd.

Samengevat:
- diverse veiligheidsaspecten zijn onvoldoende meegenomen in het plan; ongewenste en gevaarlijke effecten van afschot worden niet in beeld gebracht en zijn dus ook niet meegewogen;
- een goede wetenschappelijke onderbouwing voor de keuze van afschot ontbreekt;
- de economische voordelen van damherten voor het natuurbeheer en de natuurbeleving niet zijn meegewogen;
- duurzame en diervriendelijke alternatieven zijn onvoldoende onderzocht en worden onvoldoende benut;
- reeds beschikbare kennis en informatie zijn niet in het plan meegenomen;
- de schade aan landbouwgewassen is relatief beperkt en wordt vergoed door het faunafonds.
Ik heb nog heel veel andere vragen over het plan, die ik via schriftelijke vragen aan u zal voorleggen. Op basis van de genoemde argumenten vraagt onze fractie aan GS om het faunabeheerplan damhert te heroverwegen. Bent u bereid om dit te gaan doen en welke toezeggingen kunt hierover u doen? Kunnen we na de beantwoording in september het plan opnieuw bespreken, zodat u de gelegenheid krijgt om er nader naar te kijken en de beantwoording van de vragen hierbij mee te nemen?