Bijdrage Bestuurs­kracht­meting Zuid-Holland

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie is de bestuurkrachtigste provincie van het land. Een bestuurskrachtmeting is een goed instrument om als provincie zelf in de spiegel te durven kijken en de schoonheid, maar ook de rimpels te durven zien.
En daarbij de moed hebben om niet te kiezen voor een facelift, maar te kiezen voor een gezondheid van binnenuit. Goede ‘voeding’ en ‘verzorging’ van het provinciale apparaat en een goede balans tussen inspanningen en opbrengsten. Als sociaal systeem is het voor de provincie van belang om een goede relatie op te bouwen en in contact te staan met haar omgeving en burgers en een goed netwerk te ontwikkelen, waardoor bottom up goede en gedragen besluiten genomen kunnen worden.
Succesfactoren die samenhangen met bestuurskracht zijn m.i. leiderschap, visie, procesregie en een goede focus.

Wat betreft de Randstedelijke samenwerking concludeert de commissie dat “de Randstadprovincies de gezamenlijk geformuleerde Randstadopgaven vooral oppakken waar het gaat om de eigen provinciespecifieke projecten.” De commissie is van mening dat de provincies op dit gebied meer gezamenlijk moeten optrekken, ook richting Den Haag en Brussel. Ik deel deze conclusie en het zou goed zijn om de krachten te bundelen richting landelijke en Europese overheid, met name daar waar het gaat om bovenregionale natuur- en milieudoelen, die van essentieel belang zijn voor onze sterk verstedelijkte provincie.

Volgens het rapport heeft de provincie haar kerntaken goed in beeld gebracht door de invoering van Provincie Nieuwe Stijl. Echter belangrijke provinciale taken op het gebied van dierenwelzijn en biodiversiteit (op grond van Flora- en Faunawet en doorvertaling van Europese regelgeving) zijn hierin niet meegenomen. Mijn fractie betreurt dit ten zeerste, omdat dit naar onze mening een belangrijke kerntaak is van de provincie.

Kerntaken als arbeidsmarkt en onderwijs, alsmede duurzaamheid, leiden nu tot te weinig toegevoegde waarde door onduidelijke maatschappelijke doelen en een veelheid aan verschillende projecten. Wat mijn fractie betreft zouden arbeidsmarkt en economie uit de provinciale kerntaken geschrapt mogen worden. Dit kan prima vanuit andere overheidsniveaus worden geregeld en heeft geen provinciale meerwaarde. En duurzaamheid moet worden doorvertaald naar alle provinciale beleidsterreinen. Dit is nu nog niet het geval. Daarmee kan de provinciale toegevoegde waarde worden vergroot.

Ten aanzien van de relatie met de twee grote steden Rotterdam en Den Haag, zet de visitatiecommissie vraagtekens bij de bestuurskracht van de provincie. De rol van beleidsbepaler en regisseur is wisselend toegepast. Bij de ontwikkeling van de Structuurvisie heeft de provincie de eerder door de stadsregio Rotterdam vastgestelde visie RR2020, overgenomen in de provinciale structuurvisie. Opvallend is dat de structuurvisie van Haaglanden, die met veel draagvlak tot stand gekomen, juist door de provincie is afgewezen, en dat de provincie deze onder eigen regie wilde opstellen. Hier tracht de provincie blijkbaar met haar bevoegdheden op ruimtelijk terrein, toch grip te krijgen in tegenstelling tot de situatie in de Rotterdamse stadsregio. Kan de gedeputeerde mij uitleggen waarom voor deze weg is gekozen? Een andere vraag betreft wat door het college wordt ondernomen om de relatie met deze 2 steden zodanig te veranderen dat er een provinciale meerwaarde ontstaat. De visitatiecommissie geeft aan dat er in feite sprake is van drie middenbesturen in Zuid-Holland: de provincie en beide stadsregio’s. Dit is ook de mening van gemeenten en maatschappelijke partners van de provincie. Wat is de visie van GS hierop en vinden zij dit wenselijk?

De fractie van de Partij voor de Dieren is het met de visitatiecommissie eens dat de provincie een duidelijke meerwaarde heeft op het gebied van ruimtelijke ordening. Gebleken is dat veel gemeenten het moeilijk vinden om over de eigen schutting te kijken en dat verkoop van grond voor woningen en bedrijven een dermate belangrijke inkomstenbron vormt, dat hierbij de natuur en de groene ruimte, met daarbij de leefruimte voor mens en dier, vaak ernstig in het gedrang komt in onze toch al zo volgebouwde provincie. In het bewaken hiervan kan de provincie een belangrijke rol spelen.

Rol Provinciale Staten
Tot slot wil ik nog inzoomen op onze eigen rol als Provinciale Staten. De visitatiecommissie concludeert dat wij als PS onszelf nog niet de kaderstellende en sturende rol toemeten, die wij op grond van de dualisering hebben. In de beleidsvoorbereiding neemt de visitatiecommissie waar dat het initiatief in grote mate bij Gedeputeerde Staten ligt. Als PS zullen we dus veel vroeger in het beleidsproces betrokken moeten worden en niet, zoals nu een kant en klaar stuk krijgen aangeleverd, waar vaak weinig meer aan te veranderen valt.
Nog veel te vaak worden stukken in de commissie besproken en in PS goedgekeurd, waarbij er sprake is van onvoldoende kaderstelling. Neem bijvoorbeeld de kaderstellende rol richting de waterschappen en de watertaken. Die kaderstellende rol mag wat mijn fractie betreft veel explicieter worden. Ook m.b.t. de provinciale handhavingstaken, natuurontwikkeling en biodiversiteit kan PS veel meer kaderstellend zijn. Als PS moeten we hiervoor hand in eigen boezem steken. Ook laten we het ons als PS te vaak gebeuren dat we de tijdsspanne van GS volgen en niet ons eigen tijdspad opstellen. Hier moeten we m.i. veel meer zelf het heft in eigen handen nemen en ons niet zoals nu teveel laten leiden door vaak veel te laat aangeleverde stukken van GS die ons als het ware door de strot geduwd worden vanwege de urgentie, zonder dat we ons in de beleidsvoorbereidende fase hebben kunnen uitspreken. Ik stel voor om als PS deze handschoen op te pakken en onze kaderstellende rol te gaan invullen. Ik zal het daarom agenderen voor het eerstvolgende fractievoorzittersoverleg om te bespreken hoe we dit het beste kunnen gaan uitvoeren.
Ik zie bestuurskrachtmeting dus als een spiegel voor het bestuur, maar ook om onszelf als Provinciale Staten te spiegelen in het licht van deze bestuurskrachtmeting.
Lao Tse verwoordde het vele duizenden jaren geleden al zo: “Wees als een spiegel. Een spiegel zoekt geen dingen op, noch wil hij creëren, maar hij verwelkomt en reageert op alles wat er voor zijn beeld verschijnt"