Bijdrage PS 25 februari 2009: Voorloper Groene Hart

Bijdrage PS 25 februari 2009

Voorloper Groene Hart

Als deelnemer van de interprovinciale werkgroep ‘Groene Hart’ van Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht ben ik betrokken geweest bij de totstandkoming van dit document.
Het is winst dat er gezamenlijkheid is bereikt tussen de 3 provincies over de ruimtelijke inrichting van het Groene Hart.
Samen met de Hoeksche Waard is het Groene Hart één van de nationale landschappen in onze provincie en daar moeten we zuinig op zijn.
De kwaliteitsatlas zal een nadere uitwerking moeten geven aan de nu nog vage en niet concrete en meetbare kernkwaliteiten en het beeldkwaliteitsplan. Mijn fractie zal daarop nog terug komen bij de bespreking van de atlas.

Verder constateer ik dat in het streefbeeld voor 2040 wordt uitgegaan van een duurzame en concurrerende internationale topregio. Ik wil benadrukken dat het gebied wat onze fractie betreft in de eerste plaats de woon-, werk-, en leefomgeving van de daar levende mensen, dieren en planten is en dat de inrichting daarop zou moeten worden afgestemd.

Ecologische Hoofdstructuur en Groene Ruggegraat
In de Voorloper Groene Hart staat lang niet overal de gehele EHS op kaart aangegeven. Dit geldt zowel voor de beleidscategorie 'De Waarden en De Venen' als ook voor de categorie 'Metropolitane landschappen', een term die overigens door velen als zeer vaag wordt ervaren. Het ontbreken van de PEHS is voor onze fractie een ernstige tekortkoming in het huidige plan. Zo'n expliciete aanduiding sluit ook aan bij de AMvB van het Rijk, inzake de EHS en bij hun status als Natura 2000-gebied. Daarbij is expliciete vermelding van de 'nee, tenzij' beschermingsformules hard nodig. Het is verder een goede zaak dat de Groene Ruggengraat zo nadrukkelijk een plaats krijgt in de opgaven.

Herstelstrategie en woningbouw
Door in het kwetsbare landschap van het Groene hart ruimte te scheppen voor 'exclusieve woningbouw en intensieve recreatie dreigen aanzienlijke delen van het Groene Hart sluipenderwijs te verstedelijken of te verstenen, en aangetast te worden door rijkelijke recreatieve infrastructuur, hetgeen geheel haaks staat op het behoud van de kernkwaliteiten van het Groene Hart. Zeker buiten de rode contouren dient niet gebouwd te worden. Het Groene Hart is een gebied met hoge natuur- en landschapswaarden. Daarom is dit bij uitstek een gebied die gevrijwaard moet blijven van verstening en intensieve infrastructurele voorzieningen. Ik pleit er dringend voor om exclusieve woningbouw in deze waardevolle delen expliciet uit te sluiten. In de Voorloper wordt de suggestie gewekt dat stad en land gecombineerd kunnen worden zonder aantasting van de kernkwaliteiten. Als dat überhaupt al mogelijk is, zal dit moeilijk te combineren zijn. Mijn vraag aan de gedeputeerde is hoe hij zich dat voorstelt?
Verder mag ‘migratiesaldo nul' wat mijn fractie betreft naar beneden worden bijgesteld. Nu de bevolkingsprognoses naar beneden bijgesteld zijn, behoeft niet langer vastgehouden te worden aan de grote woningaantallen die mogelijk worden gemaakt met het uitgangspunt 'migratiesaldo nul'. Dit maximale aantal woningen lijkt nu een doel op zich te worden, dat vervolgens vorm krijgt in landelijk wonen in metropolitane landschappen. Op deze manier gaat het 'volbouwen' van het Groene Hart gewoon door.

Kernwaarden
Over de in de Voorloper genoemde kernkwaliteiten, nl. landschappelijke diversiteit, veen-weidekarakter, openheid en rust & stilte, is mijn fractie positief. Het heeft ons hooglijk verbaasd dat een hiermee min of meer conflicterende passage is opgenomen in de Voorloper, namelijk transformatiezones die beogen de rode contouren te verruimen. Wij zien dit als een ongewenste ontwikkeling. Indien wij deze passage in de Voorloper ongemoeid laten, betekent dat min of meer dat wij ons conformeren aan dit beleid. Het zal dan in de toekomst moeilijk zijn om hierop terug te komen. Wij pleiten er dan ook voor om dit stuk tekst weg te laten uit de Voorloper.
Overigens kan aan die kernkwaliteiten wat mij betreft duisternis toegevoegd worden. Kan de gedeputeerde mij aangeven of hij deze opvatting deelt en zo ja wat hij hiermee gaat doen?

Landbouw, natuur en kernkwaliteiten
De Voorloper straalt naar letter en geest uit dat de landbouw de belangrijkste drager is van de kernkwaliteiten (of het landschap) in het Groene Hart.
Ten eerste zijn er kernkwaliteiten, zoals de grotere natuurgebieden die typerend zijn voor het veengebied in het Groene Hart, waarvan niet de landbouw de drager is, maar juist de natuur. Landbouw en natuur werken elkaar juist vaak tegen. Hierop wordt in de Voorloper niet nader ingegaan en keuzen hieromtrent worden in de Voorloper op belangrijke punten uit de weg gegaan. Zo zit er bijvoorbeeld een grote spanning tussen de doelen 'ruimte voor landbouw' enerzijds en de ‘natuurbelangen’ anderzijds. Welke keuzes denkt de gedeputeerde hierin te gaan maken?
Intensivering en schaalvergroting van de landbouw vormt een bedreiging voor natuurontwikkeling en dierenwelzijn. Als het al plaatsvindt kan het naar de mening van mijn fractie alleen gepaard gaan met extensivering, waaronder wij bedoelen: hetzelfde aantal dieren op meer grond.

De Partij voor de Dieren vindt het een gemis, dat de Voorloper geen aandacht besteedt aan milieuduurzaamheid van de landbouw. Wel wordt veelvuldig melding gemaakt van het belang van schaalvergroting voor de economische duurzaamheid van de landbouw in het Groene Hart. Wij vinden het, gezien de grote belangen van de natuur, gewenst dat er ook aandacht is voor duurzaamheid van de landbouw vanuit milieuoogpunt. Verdieping (d.w.z. voldoen aan milieu- en dierenwelzijnscriteria) of extensivering van de landbouw levert een bijdrage aan de verduurzaming van de landbouw vanuit milieuoogpunt. De verdieping en extensivering kan gestimuleerd worden door de bovengenoemde schaalvergroting hieraan te koppelen.
Mijn fractie staat verder achter het standpunt van verbreding van de landbouw, zoals de verkoop van biologische streekproducten en zorgboerderijen.

Biodiversiteit
Hoewel er geen aandacht is voor milieuduurzaamheid van de landbouw, benadrukt de Voorloper wel het belang van biodiversiteit. De Partij voor de Dieren is verheugd dat het belang hiervan onderkend en benadrukt wordt.
De biodiversiteit gaat al decennia sterk achteruit. Agrarisch beheer op zich vormt dus allerminst een garantie voor het behoud van die kwaliteiten. In de praktijk blijkt juist het tegengestelde, aldus een gedegen rapport van SOVON uit 2007. Het gaat erom dat beheer zodanig te voeren dat de verarming stopt en de kwaliteiten versterkt worden. Dat betekent een duurzame landbouw waar economische en ecologische duurzaamheid hand in hand gaan.

De Voorloper Groene Hart is één van de bouwstenen van de Provinciale Structuurvisie. Hierin staat vermeld dat:
- de biodiversiteit van het Groene Hart in 2040 groot is;
- de kwaliteit van het water in het Groene Hart van belang is in relatie tot de biodiversiteit;
- het behoud en herstel van de biodiversiteit het uitgangspunt vormt van het natuurbeleid.

De drie gezamenlijke landelijke planbureaus (Planbureau voor de Leefomgeving, het Sociaal Cultureel planbureau, het Centraal Planbureau) en het Centraal Bureau voor de Statistiek waarschuwen in de op 12 februari 2009 gezamenlijk verschenen Monitor Duurzaam Nederland voor de negatieve gevolgen van klimaatverandering en de achteruitgang van het aantal planten- en diersoorten, zijnde biodiversiteit. Zij waarschuwen dat het klimaat en de biodiversiteit de grootste zorgen voor de toekomst vormen. Zij geven aan dat in termen van biodiversiteit het verlies in het buitenland door Nederlandse consumptie 3 maal het Nederlandse landoppervlak bedraagt. Verder vermelden zij dat binnen de Nederlandse grenzen nog circa 15 procent van de oorspronkelijke biodiversiteit resteert. Ook waarschuwen zij ervoor dat ook in de rest van de wereld met name de landbouw een grote druk legt op de ruimte en daarmee op de nog aanwezige biodiversiteit en dat met de huidige trends van de landbouw het tempo van de vermindering van de biodiversiteit vermoedelijk zelfs zal versnellen.
Een belangrijke indicator voor het afnemen van de biodiversiteit is de snelle en sterke afname van bijenvolken. Zij zijn een graadmeter voor alle bedreigde plant- en diersoorten.
De provincie Zuid-Holland heeft eerder meegedaan aan een project biodiversiteit in de Hoeksche Waard. Dit zou als voorbeeld kunnen dienen voor beleid in het Groene Hart.

Biodiversiteit heeft naast het ecologische belang, ook een grote economische waarde onder andere als genetische bron voor voedsel en medicijnen en als natuurlijk kapitaal. Dit alles overwegende kom ik tot de conclusie dat biodiversiteitbeleid prioriteit behoeft. Het is belangrijk om biodiversiteitbeleid in het Groene Hart nader en gericht uit te werken en de bescherming van flora en fauna in Nederland en ook in de provincie Zuid-Holland is hard nodig. Daarom dien ik hiervoor een motie in.

Uit mijn betoog blijkt het belang van de zorg voor onze leefomgeving, ook voor toekomstige generaties.

Dank u wel.