Bijdrage herijking EHS 11 december 2013

De provincie verbindt en geeft ruimte. Dat is het veelzeggende motto van dit college. Maar is dat ook wel echt zo? In dit verband het planologisch vastleggen van de verbinding van natuurgebieden en ruimte bieden voor ecologie en natuur. Wordt de natuur verbonden en krijgt de natuur de ruimte in Zuid-Holland? Met een halvering van de oorspronkelijke EHS lijkt eerder het tegenovergestelde het geval. De Partij voor de Dieren is en blijft van mening dat de oorspronkelijke EHS, inclusief de ecologische verbindingszones moeten worden aangelegd, zij het uitgesmeerd over een iets langere periode. Wat we de natuur aandoen, doen we uiteindelijk onszelf aan. We zijn de zorg voor de bescherming van de natuur niet alleen verplicht aan onze huidige inwoners, maar ook aan toekomstige generaties.

‘Geen geld’ zegt het college dan. Maar is dat wel zo? Dit college maakt een financiële keuze voor 100 mln euro voor recreatie en 500 mln euro voor economie en infrastructuur. Dit maakt duidelijk welke keuzes GS maken en hoe dit college duurzaamheid en de verhoudingen tussen people, planet en profit ziet. Het is en blijft zuiver een politieke keuze! De balans schiet ver door naar profit, terwijl natuur en biodiversiteit van levensbelang zijn voor mens en dier.

Meer natuur in onze verstedelijkte provincie levert ook geld op. De besparing op ziektekosten en zorg kan oplopen tot 400 miljoen euro per jaar voor heel Nederland, zo bleek uit een rapport van KPMG in 2012 in opdracht van het ministerie van economische zaken.[1] Het is dus winst voor dieren, natuur en milieu, maar ook voor de menselijke gezondheid en voor de portemonnee. Een win-win-win situatie dus.

Ecologische crisis

De ecologische kredietcrisis is vele malen groter dan de economische crisis: 3% economisch tekort tegenover 35% ecologisch tekort. Met de provinciale randvoorwaarde van economische groei blijft er voor de natuur in Zuid-Holland bitter weinig over en dat vertaalt zich in deze ruimtelijke herijking van de EHS. Natuur is zoals gezegd de basisvoorwaarde van ons bestaan. Dan lijkt het heel logisch om juist te investeren in de enorme ecologische tekorten. Maar niets is minder waar.

In al die jaren dat ik nu in PS zit, is er planologisch alleen maar natuur afgegaan en ook de politieke keuze om niet meer geld te besteden aan natuur, maar des te meer aan wegen en andere economische activiteiten, zoals de Rijnlandroute en de ROM Zuidvleugel, vinden wij getuigen van een eenzijdige en kortetermijnvisie.

De essentie van de doelstelling van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), een robuust natuurnetwerk en het stoppen van de achteruitgang van de biodiversiteit, worden met deze planologische vertaling van de herijking absoluut niet gerealiseerd. Natuureilandjes kunnen niet op zich blijven bestaan en moeten op een degelijke manier verbonden worden, wil er sprake zijn van een robuust natuurnetwerk.

De provincie Zuid-Holland staat voor de opgave om naast de generieke bescherming met wet- en regelgeving ook een robuust netwerknatuur te ontwikkelen dat voldoet aan Europese verplichtingen. De grootste fout die nu wordt gemaakt is het schrappen van de Groene Ruggengraat in het Zuid-Hollandse deel van het landelijke natuurnetwerk.

Ecologische verbindingen

Ik wil nu wat specifieker ingaan op de diverse ecologische verbindingen die geschrapt worden.

Bodegraven-Noord

Ten eerste Bodegraven-Noord. De afgelopen jaren zijn de natuuropgaven in Bodegraven-Noord al twee keer in oppervlakte met tientallen hectares verkleind (eerst in het gebiedsproces van 2010 en afgelopen jaar bij de EHS herijking in de Beleidsvisie Groen). Zonder concreet oppervlaktekader vanuit de provincie is het risico heel groot dat uit het gebiedsproces ook nu weer een verdere verkleining van de oppervlakte gaat plaatsvinden met als gevolg dat de beoogde natuurdoelen helemaal onhaalbaar worden. De (internationale) natuurdoelen vormden de onderbouwing van eerdere ruimtelijke begrenzingen en alleen al daarom moet dit gehandhaafd blijven. De nu door GS voorgestelde EHS-begrenzing moet als minimumoppervlakte worden vastgesteld. Kunnen we hiervoor een toezegging van de gedeputeerde krijgen? Ik houd hiervoor een motie achter de hand.

Oude Meije

We vinden het onbegrijpelijk dat het gebied de ‘Oude Meije’ wordt geschrapt, terwijl er een vergevorderd plan ligt van het waterschap Stichtse Rijnlanden en Natuurmonumenten. We dringen er bij de gedeputeerde op aan om dit gebied te handhaven.

Leenherenpolder en Zuiderdieppolder

De Leenherenpolder en de Zuiderdieppolder zijn aangewezen als Natura 2000-gebieden en zijn van essentieel belang voor de realisering van de internationaal afgesproken deltanatuur. Daarom moeten deze gebieden behouden blijven voor de EHS. Ik dien hiervoor twee amendementen in.

Ackerdijkse Plassen Zuidpolder Delfgauw

De Ackerdijkse Plassen en de Zuidpolder Delfgauw vormen de ecologische verbinding tussen de Groen Blauwe Slinger en Midden Delfland en de polder Schieveen. We zijn van mening dat deze behouden moeten worden als EHS gebied. Ik dien ook hiervoor twee amendementen in.

Maaldrift/ Lentevreugd/Papeweg

Een andere essentiële ecologische verbinding, zoals die bij Maaldrift als ecologische slagader tussen de duinen en het Groene Hart en de (planologische bescherming van de) ecologische verbindingszone Lentevreugd/Papeweg wordt nu gehandhaafd maar in combinatie met een recreatieve verbinding. De ecologische verbinding moet echter leidend zijn en onderzocht moet worden of dit überhaupt met hetzelfde effect wel gerealiseerd kan worden met een recreatieve verbinding. Is de gedeputeerde bereid om dit te onderzoeken? Ik houd hiervoor een motie achter de hand.

Polder Oude Oostdijk

Dan de Polder Oude Oostdijk: een belangrijk weidevogelgebied. We vinden dat deze verbinding niet geschrapt mag worden, omdat dit in strijd is met de Project Mainport Ontwikkeling Rotterdam (PMR) 2e Maasvlakte.

Bovenlanden Kromme Mijdrecht

De ecologische verbinding Bovenlanden Kromme Mijdrecht levert een belangrijke bijdrage aan de Natura 2000-doelen van de Nieuwkoopse Plassen en het is een belangrijke ecologische verbinding tussen Zuid- en Noord-Holland. We dienen een amendement in om deze te behouden.

De Vierambachtenboezem, het Westeinde en de Groene Waterparel

De Vierambachtenboezem, het Westeinde en de Groene Waterparel vormen eveneens zeer belangrijke ecologische verbindingen die worden geschrapt. We dringen er bij de gedeputeerde op aan om deze gebieden te behouden als EHS gebied.

Boonervliet

Dat geldt ook voor de handhaving van de planologische bescherming van de Ecologische Verbindingszone langs de Boonervliet. Hiervoor blijkt veel draagvlak te bestaan. Er zijn bovendien goede en haalbare kansen voor realisatie van deze verbinding. Dit is de conclusie van de gemeenten Midden-Delfland en Maassluis, het Hoogheemraadschap van Delfland, de Midden-Delfland Vereniging, Vereniging Natuurmonumenten en de Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland. Ik dien een amendement in om de strategische reservering van deze ecologische verbinding te handhaven.

Agrarisch natuurbeheer

De planologische inpassing van de herijking lijkt ook meer te gaan om de bescherming van de agrarische functie dan die van bescherming van de natuur.

Een voorbeeld:

Zelfs in Natura 2000-gebieden is blijvend agrarisch gebied mogelijk, waarbij de exacte uitwerking zelfs nog moet volgen. Hier gaat het dus meer om economische dan om ecologische belangen. Alleen al het waterpeil, het maaibeleid, gebruik van bestrijdingsmiddelen en de mestproblematiek vormen een groot gevaar waardoor de Natura 2000-doelen niet gehaald worden en het agrarisch natuurbeleid heeft tot nu toe nu niet bepaald zijn vruchten afgeworpen. Ik dien hiervoor een amendement in.

Strategische reservering natuur

Nog een voorbeeld. De gebieden 'strategische reservering natuur' krijgen pas de status van EHS als (in 2021) duidelijk is dal er voldoende financiële middelen zijn voor de uitvoering. De gebieden zijn volledig voor de agrarische functie te gebruiken en geen enkele agrarische functie en uitbreiding wordt hier belemmerd. Ik zou willen dat hetzelfde met de Rijnlandroute gebeurt. Zolang de financiën hiervoor niet rond zijn, gaat er geen spade de grond in. Dit geeft maar de willekeur van dit college weer. Is de gedeputeerde bereid om verdere agrarische intensivering in deze gebieden niet toe te staan vanwege de nadelige impact die dit heeft op de natuurwaarden in die gebieden?

Er worden tussentijdse evaluatiemomenten ingebouwd om te bepalen in hoeverre de strategische reservering nog nodig is voor het behalen van de internationale doelen. Dit is volstrekt overbodig, omdat nu al is vastgesteld dat met de herijkte EHS de doelen in het geheel niet gehaald worden. Het Planbureau voor de Leefomgeving (rapport ‘ Beoordeling Natuurakkoord Globale Toetsing van het onderhandelingsakkoord Decentralisatie Natuur’) en de Raad voor Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) (rapport ‘Onbeperkt Houdbaar, naar een robuust natuurbeleid’) geven klip en klaar antwoord in hun rapporten hierover.

Er wordt zeer sterk gefocust op agrarisch natuurbeheer, terwijl in het verleden is gebleken dat dit lang niet altijd effectief is geweest, ondanks de zeer forse investeringen. Met de door de gedeputeerde aangegeven oplossing van mozaïekbeheer ben je er niet. De Partij voor de Dieren vindt dat het agrarisch natuurbeheer echt effectiever moet en dat hiervoor duidelijke randvoorwaarden gesteld moeten worden. Wat ons betreft wordt er ook een resultaatverplichting aan gekoppeld: ‘No cure no pay’. Is de gedeputeerde bereid om duidelijke randvoorwaarden te stellen aan agrarisch natuurbeheer, die bijdragen aan de gestelde natuurdoelen, waarbij minimaal randvoorwaarden gesteld worden ten aanzien van het waterpeil, het maaibeleid, gebruik van bestrijdingsmiddelen en het mestbeleid. Ik houd hiervoor een motie achter de hand.

De Partij voor de Dieren is van mening dat er veel meer ingezet moet worden op andere vormen dan agrarisch natuurbeheer, zoals het beheer door terreinbeherende organisaties, waarvan gebleken is dat de resultaten tot nu toe veel beter zijn.

Samenwerking met andere provincies

Om een landelijk robuust netwerk te kunnen realiseren, moet er intensief worden samengewerkt met andere provincies. In de Tweede Kamer is hiervoor een motie aangenomen. Op welke wijze gaat de gedeputeerde deze samenwerking inhoud geven?

Ik wil mijn betoog afsluiten met een vergelijking tussen economische en ecologische infrastructuur in Zuid-Holland. De provincie is verantwoordelijk voor wegen waar verkeer over kan rijden, maar ook voor ecologische wegen, waardoor de biodiversiteit kan toenemen en dieren kunnen migreren. Hiervoor zijn internationale verplichtingen aangegaan. Als je het provinciale beleid voor ecologische wegen nu eens vertaalt naar wegen voor het verkeer, dan betekent dit het volgende:

bezuinigingen van 70%;
kiezen voor kwaliteit i.p.v. kwantiteit;
halvering van het aantal wegen;
Een beleid wat uitgaat van meer eigen verantwoordelijkheid, zoals bijvoorbeeld particulier wegenbeheer;
geen functiebenoeming maar doelrealisatie: in dat geval betekent dat doorstroming van het verkeer waarbij meerdere partijen worden betrokken om dit te bereiken, bijvoorbeeld het bedrijfsleven, particulieren en gebiedspartijen;
recreatieve en zeer smalle wegen zijn multifunctioneel en kunnen ook prima dienst doen om al het verkeer te laten doorstromen. Dat behoeven niet per definitie rijkswegen of provinciale wegen te zijn. En sommige verkeersverbindingen verliezen gewoon hun betekenis. Ze zijn financieel niet meer te realiseren, en als het vastloopt, ‘so what’.

Het geeft maar aan hoe de natuur in de uitverkoop wordt gedaan en de beschikbare financiële middelen grotendeels worden ingezet voor de kortetermijnbelangen van de economie.

Ik benoem dit zo expliciet omdat het duidelijk maakt waar het om gaat en waar de politieke prioriteiten door dit college worden gelegd. Het gaat absoluut om politieke keuzes en het kan dus anders. Waar een wil is, is een ecologische weg.

Dank u wel!

[1] http://www.kpmg.com/