Bijdrage Provin­ciale Staten Initi­a­tief­voorstel Water­schappen, Verdichting en Natuur­in­clusief, en Burger­beraad

Initiatiefvoorstel wijziging reglementen van bestuur Zuid-Hollandse Waterschappen

Partij voor de Dieren is blij met deze stap naar een democratischer waterschapsbestuur in Zuid-Holland! De waterschappen zijn een bestuurslaag waar duurzaamheid en verantwoord milieubeleid een goede invulling kunnen vinden. Naar het inzicht van de Partij voor de Dieren betreft vragen de politieke keuzes in een waterschap om een meer democratische invulling van de waterschappen in Zuid-Holland, waarin bepaalde belangen geen voorkeursbehandeling meer genieten.

Naast dit principiële standpunt zien wij twee belangrijke redenen om democratisering van de waterschappen te steunen. Allereerst vanuit een analyse over het huidige bestuur. Naar de mening van mijn fractie wegen hierbij de bedrijfsbelangen te zwaar mee. Ik zal dit illustreren. Eerder dit jaar werd vanuit het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat al duidelijk dat het behalen van de doelen van de Kaderrichtlijn Water in 2027 eigenlijk al niet meer gaat lukken. Het zou ons aan het denken moeten zetten waarom we, zelfs een breed gedeeld doel als schoon en gezond water, 27 jaar nadat de Kaderrichtlijn Water bedacht is, niet gehaald krijgen. Dit heeft er volgens ons mee te maken dat gevestigde belangen, tegen de maatschappelijke stroming in, te veel verdedigd worden.

Met enige regelmaat organiseert Partij voor de Dieren clean-ups op verschillende plekken in Zuid-Holland, ook op het water, zoals met een boot in de grachten van Den Haag. Dit getuigd van mooie maatschappelijke betrokkenheid. Maar tegelijkertijd worden er in Zuid-Holland vergunningen afgegeven aan bedrijven om watervreemde stoffen op het oppervlaktewater te lozen. Dit strookt niet met elkaar. Als er teveel waarde wordt gehecht aan de belangen van bedrijven, gaat dit ten koste van de belangen van de inwoners en de natuur. Het is hiermee niet gelijk gezegd dat dit zonder geborgde zetels het automatisch beter wordt. Hier in de Staten worden ook wel besluiten genomen waarbij niet het belang van natuur en milieu voorop staan. Maar dit gebeurt dan in ieder geval wel democratisch.

De tweede reden die wij zien, raakt aan een belangrijk thema dat ons allemaal aangaat, namelijk klimaatverandering. Waterschappen spelen naast de verantwoordelijkheid voor de waterveiligheid en de waterkwaliteit een steeds belangrijker rol bij klimaatadaptatie. De vraag voor de komende decennia is hoe we ons gaan aanpassen aan de effecten van de klimaatverandering. Deze vraag wordt steeds urgenter en raakt iedereen. Hoe we met ons water omgaan, is cruciaal om de effecten daarvan op mens en dier te dempen. Alle inwoners zullen die nieuwe uitdagingen samen aan moeten gaan en daarbij zouden alle belangen gelijkwaardig moeten meewegen. Het zou niet eerlijk zijn wanneer gevestigde belangen hierbij dan een zwaarder gewicht in de schaal hebben. Om af te ronden: democratisering, óók in het waterschapsbestuur, is een belangrijk thema. Daarom heeft dit voorstel de steun van onze fractie.

Dichtheid bij woningplannen

In de afgelopen commissievergadering RWE hebben we het onder andere gehad over de gespreksnotitie dichtheden bij woningplannen. Ik ga deze discussie hier niet opnieuw voeren, maar ik ben wel blij dat het als bespreekpunt in deze vergadering is geagendeerd, omdat we gezamenlijk met D66 een motie hebben voorbereid over het onderwerp natuurinclusiviteit en klimaatadaptatie bij woningbouwplannen. Wij pleiten voor een meer integrale aanpak van de problemen in de woningbouw, de biodiversiteit en klimaatadaptatie. Ik ga u uitleggen waarom wij hier kansen zien.

Afgelopen week hebben we een lang uitgesteld bijzonder interessant werkbezoek gehad over dit onderwerp. We gingen op bezoek in de wijk Rijswijk Buiten om met eigen ogen te zien welke maatregelen op het gebied klimaatadaptatie en natuurinclusiviteit mogelijk zijn bij het aanleggen van een nieuwe woonwijk. Daarna gingen we naar het Co-Creation Centre in Delft, waar stappen worden gezet door wetenschappers en ondernemers naar een duurzame toekomst.

We kregen een presentatie over kosten en financierbaarheid van klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen door Sander van der Wal van &Flux; één van de trekkers voor het ‘Convenant Klimaatadaptief Bouwen ZH’. Ik verwijs hiervoor naar het Arcadis rapport ‘Kosten klimaatadaptieve stadsharten’ uit 2021. In dit rapport wordt ingegaan op de kostenanalyse door vermindering van wateroverlast, hitte en droogte en wat dit oplevert voor de maatschappij. En ook hoe een deel van de maatregelen de leefomgeving verbetert. De kosten van klimaatadaptatieve en natuurinclusieve maatregelen zijn vele malen kleiner wanneer deze in de ontwerpfase van een woningbouwproject worden meegenomen, dan wanneer aan het eind van een woningbouwproject worden toegevoegd. Of in de waan van de woningbouwrealisatie en kostenbesparing helemáál niet worden meegenomen in een woningbouwproject.

Batenpotentieel:
Wateroverlast
- toenemende waterbergingscapaciteit (waterretentie) en vermindering van schade
- verbetering van de waterkwaliteit
- waterhergebruik
Hitte
- afname hittestress
- gezondheidseffecten (fysiek en mentaal)
Droogte
- minder schade aan gebouwen en infrastructuur
- minder schade aan groenvoorzieningen
Overige maatschappelijke baten
- voorbeeldfunctie, bewustwording en educatie
- toename biodiversiteit
- toename vastgoedwaarde
- afvang van fijnstof
- sociale cohesie
- aantrekkelijk vestigingsklimaat

Hierin komt het eerder genoemde doel van een integrale gebiedsaanpak naar voren. Het biedt het perspectief waarbij woningbouw wordt gerealiseerd waarbij het groen en de leefbaarheid in de wijk wordt meegenomen, waarbij verdichting plaatsvindt in samenhang met behoud van biodiversiteit. Waarbij een gezonde en groene woonomgeving wordt gecreëerd waarin mensen prettig met elkaar kunnen samenleven groene buurten, waarin ook plaats is voor dieren en planten.

Het gaat om harde knaken die we niet hoeven uit te geven! Hoe mooi is het als de provincie hierin een rol kan spelen. Dat kan: de Omgevingsvisie biedt in de verstedelijkingsparagraaf de ruimte voor de provincie om sturend op te treden als gemeenten hun plannen voor woningbouwlocaties indienen. Het provinciaal belang is hierin geformuleerd: ‘bouw toekomstbestendig, houd rekening met energietransitie, natuurinclusiviteit, klimaatadaptatie en een gezonde leefomgeving’.

Daarom deze motie, waarin we het College oproepen om er bij gemeenten aan te dringen om bij het indienen van woningbouwplannen klimaatadaptieve en natuurinclusieve maatregelen op te nemen, dan wel uitgebreid te motiveren op welke gronden hiervan wordt afgeweken. Laten we deze kans aangrijpen en de woningbouwopgave benutten om te bouwen aan een beter Zuid-Holland.

Burgerberaad

Voor ons ligt de uitwerking van motie 990 Burgerberaad, waarin GS wordt verzocht om de mogelijkheden van burgerpanels in Zuid-Holland te onderzoeken. Partij voor de Dieren is een groot voorstander van het burgerberaad. Tijdens de Verantwoordingsdag mocht ik in gesprek met onze inwoners over belangrijke thema’s die nu spelen in de provincie. Ik heb dit als erg inspirerend ervaren. Wat zou het mooi zijn als de mensen die hun mening geven over het provinciale beleid veel meer een afspiegeling zijn van onze samenleving. Dan komen we ook tot betere oplossingen en dat is ook goed voor de democratie. Ik ben ervan overtuigd dat we op die manier tot betere oplossingen komen voor de keuzes waar we voor staan in de provincie.
De GS-brief en de notitie geven een heldere weergave van de uitvoering van motie 990. En Partij voor de Dieren steunt ook van harte weer de voorliggende motie om het burgerberaad in Zuid-Holland mogelijk.

Hanke Hoogerwerf
Statenlid partij voor de Dieren
Provincie Zuid-Holland