Bijdrage Begroting 2023 Provin­ciale Staten

Voorzitter,

Er zijn vele crises gaande, zoals de klimaatcrisis, biodiversiteitscrisis, stikstofcrisis en energiecrisis, die ook in samenhang bekeken moeten worden. Gerichte bronmaatregelen en systeemveranderingen zijn nodig. Technische lapmiddelen zijn onvoldoende en problemen kunnen niet op dezelfde manier worden opgelost als waarop ze zijn veroorzaakt. We kunnen ons niet permitteren om nog langer roofbouw te plegen op de aarde en moeten ons consumptie- en gedragspatroon aanpassen en binnen de grenzen blijven van wat de aarde aankan.

Dierenwelzijn

Voor alle inwoners geldt de algemene zorgplicht ex artikel.1.4 van de Wet Dieren: “Een ieder is verplicht hulp behoevende dieren de nodige zorg te verlenen”. De Raad voor Dieraangelegenheden (RDA) heeft in zijn rapport aangegeven dat de provincie een belangrijke taak heeft op het gebied van de opvang van gewonde en zieke wilde dieren. De RDA geeft aan, dat gezien de regionale functie van wildopvangcentra en de verantwoordelijkheid voor natuurbeheer bij de provincies, op dat niveau ook ondersteuning dient te worden gegeven.

Een 40 jaar bestaande opvanglocatie, de wildopvang Zuid-Holland in Delft, die jaarlijks duizenden gewonde en zieke dieren opvangt, heeft de deuren in oktober jl. moeten sluiten vanwege financiële tekorten. Andere wildopvangen krijgen hierdoor veel extra op te vangen dieren erbij en ook bij deze wildopvangen met een provinciale vergunning, stijgen de financiële tekorten, o.a. ten gevolge van hoge energierekeningen en teruglopende donaties. Sluiting van locaties door financiële tekorten leidt tot verlies van kennis, ervaring, materieel kapitaal en personele inzet en het opstarten van nieuwe wildopvangcentra zal veel meer geld gaan kosten dan de huidige centra te continueren. Zolang er geen besluitvorming heeft plaatsgevonden, moeten de bestaande mogelijkheden voor dierenopvang dus gecontinueerd worden en is het noodzakelijk hiertoe een overbruggingsfinanciering ter beschikking te stellen om de urgente financiële nood te lenigen en na de verkiezingen te bespreken hoe de lange termijn continuïteit geregeld gaat worden. We dienen hiertoe een amendement in, waarbij

• in de begroting 2023 financiële ruimte wordt vrij gemaakt voor een overbruggingsfinanciering voor de instandhouding van de bestaande wildopvanglocaties met een provinciale vergunning van €300.000,--;

• de verhoging ten laste wordt gebracht van de algemene reserve.

Natuur

De natuur heeft het zwaar te verduren en we willen dat de provincie de hoogste prioriteit geeft aan meer natuur en versterking van de kwaliteit van de natuur en de biodiversiteit. De stikstofcrisis en de aanpak ervan laten dat overduidelijk zien.

Op basis van de roadmap gebiedsgerichte aanpak worden door de gezamenlijke overheden stappen gezet voor natuurherstel, die resulteren in provinciale gebiedsplannen die per stikstofgevoelig Natura 2000-gebied laten zien hoe de situatie is, welke maatregelen volgen en welke effecten daarvan worden verwacht voor stikstofreductie en natuurherstel voor 2025, 2030 en 2035, waarbij ook sociaaleconomische effecten worden beschreven. Met het Rijk is afgesproken dat uiterlijk in juli 2023 de provincies de plannen voor natuurherstel per gebied klaar moeten hebben. Het doel van deze plannen is natuurbehoud en natuurherstel. De omvang van de opgaven in het landelijk gebied is zo groot dat het werken aan oplossingen samenwerking vraagt van verschillende overheden. Bij dit complexe proces is het van belang dat er door de diverse overheden wordt afgesproken wie een duidelijke regierol op zich gaat nemen. Door een duidelijke regierol wordt het complexe proces op juiste wijze aangestuurd en worden de voortgang en deadline bewaakt. Vanuit diverse regio’s is aangegeven dat er behoefte is aan een duidelijke regierol bij de genoemde gebiedsprocessen en de te ontwikkelen plannen. We dienen hiervoor een motie in waarbij we het college verzoeken om:

• te inventariseren wie de regierol bij de genoemde gebiedsprocessen en de totstandkoming van de gebiedsplannen gaat nemen en daarover een besluit te nemen;
• een nadere toelichting en plan van aanpak te geven op deze regierol;
• te onderzoeken of het nodig is om hiervoor een kwartiermaker in te stellen;
• Provinciale Staten voor 1 februari 2023 hierover te informeren;

Bij het bos- en bomenbeleid missen we het stringenter tegengaan van houtkap, want het duurt tientallen jaren eer er weer een volwassen boom terug is na herplant, Ook pleiten we voor de ontwikkeling van tiny forests en voedselbossen.

De PvdD is geen voorstander van het extern salderen en verleasen (pag 44) van stikstof. De focus moet liggen op natuurherstel en minder stikstofuitstoot en niet het uitruilen van stikstof.

Woningbouw

Partij voor de Dieren wil dat de provincie de bouw van voldoende betaalbare woningen stimuleert, met fors meer sociale huurwoningen en meer betaalbare middenhuur. Bij nieuwe woningen passen nieuwe recreatiegebieden Om bestaande natuurgebieden te ontzien, komt aan de rand van woonkernen toegankelijke natuur waar mensen kunnen verblijven en recreëren. Hiervoor geldt: eerst groenvoorzieningen realiseren, dan pas bouwen. De provincie zet in op veel nieuwe woningbouw, maar de Partij voor de Dieren wil eerst meer groen en dan pas bouwen. De recreatiedruk op de natuur- en recreatiegebieden is nu al veel te hoog. Voor Noord-Holland is bijvoorbeeld door de Wageningen Universiteit berekend dat er 23000 ha te kort is aan natuur- en recreatiegebied en dat zal voor Zuid-Holland met zijn schamele 6 procent natuur alleen maar nog hoger zijn. Een derde van het duinengebied in Noord-Holland wordt ernstig verstoord, zoals bijvoorbeeld ook in het Natura 2000-gebied Meijendel en Berkheide het geval is.

We zien de woningbouwopgave in samenhang met de transitie van het landbouwgebied. Door minder dieren in de veehouderij te houden, komt ruimte vrij om landbouwgrond om te vormen. Voor het grootste deel tot natuur, maar voor een deel ook voor woningbouw. Dit levert voldoende ruimte op om de benodigde woningen op betaalbare wijze en met een kwaliteitsimpuls voor het landschap te realiseren. Zo ontstaat ruimte voor de natuur én voor woningbouw, zonder dat er iemand iets aan tekortkomt en we verbeteren tegelijk het leefklimaat, de woonomgeving en de biodiversiteit.

Bouwen op locaties in de provincie die niet toekomstbestendig zijn, zoals laaggelegen veenpolders, vinden we niet verantwoord in het licht van klimaatadaptatie. De kosten hiervan zijn daarbij zo hoog, dat er geen budget overblijft voor natuurinclusief bouwen. Dit is een gemiste kans: het is juist van het grootste belang om nieuwe woningen natuurinclusief, klimaatneutraal, energiepositief en circulair te bouwen in het licht van die zelfde toekomstbestendigheid.

Energiebesparing

Het moge duidelijk zijn dat de PvdD tegen de WarmtelinQ is en blijft, omdat hiermee de fossiele industrie in stand wordt gehouden en de vele miljarden beter gestoken kunnen worden in echt duurzame energievoorziening als zon en wind.

Vanwege het tegengaan van klimaatverandering is het noodzakelijk om energie te besparen. Er is momenteel sprake van ongekend hoge energieprijzen in Europa en de Europese Commissie heeft de lidstaten opgedragen om het elektriciteitsgebruik met 10 procent te verminderen. De provincie is een relatief grote gebruiker van energie en in het coalitie-akkoord 2019-2023 is opgenomen dat de provincie het goede voorbeeld geeft bij energiebesparing. Er zijn wellicht kansen om energieverbruik door de provinciale organisatie eerder en verder terug te brengen, zoals bijvoorbeeld door het aanpassen van (openbare) verlichting, het plaatsen van tijdschakelaars op apparatuur die ’s nachts niet gebruikt wordt – rekening houdend met randvoorwaarden zoals veiligheid en arbeidsomstandigheden. WE dienen een motie in waarbij wordt verzocht om

• te inventariseren welke extra energiebesparingsmogelijkheden de provincie op korte termijn zou kunnen realiseren (‘quick wins’) en deze breed binnen de organisatie toe te passen;
• deze inventarisatie en de al dan (nog) niet genomen acties daarop en een overzicht van data waarop de nog niet genomen acties alsnog gerealiseerd worden voor 1 maart 2023 naar Provinciale Staten worden gestuurd.

Eiwittransitie en insectenkweek

Voorzitter. We zijn blij dat de provincie gaat inzetten op de eiwittransitie naar een meer plantaardig dieet. De eiwittransitie biedt een alternatief voor vervuilende processen van traditionele eiwitproductie en is een waardevol element in het Programma Zuid-Hollandse Economie, Werkprogramma Eiwittransitie. Echter, de provincie faciliteert de eiwittransitie ook door het ondersteunen van het netwerk Proteïn Port, die de kennis en vaardigheden op het gebied van insecten als voeding onderzoekt. Ook insecten hebben het vermogen om pijn te lijden, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek en dierenwelzijnsoverwegingen zijn ook op insecten van toepassing, zoals het levend vriesdrogen van krekels. Binnen de noodzakelijke eiwittransitie verdienen plantaardige oplossingen de voorkeur boven dierlijke eiwitten, omdat uit onderzoek is gebleken dat het kweken van krekels die voldoende eiwitten bevatten net zoveel graan en voedingsstoffen kost als het fokken van kippen en ook het eindresultaat, wat eiwit betreft, vrijwel gelijk is. De energie die gestoken wordt in het kweken van planten voor de consumptie van deze insecten, kan ook gebruikt worden voor het kweken voor plantaardig voedsel voor mensen. Ook het energieverbruik bij de kweek van insecten, zoals verwarming, luchtbevochtiging, ventilatie, verlichting en verwerking van insecten tot gevriesdroogde producten, kan beter gebruikt worden voor het kweken van plantaardig voedsel voor mensen. We dienen daarom een motie in waarin we het college verzoeken om op geen enkele wijze insectenkweek te subsidiëren, stimuleren, faciliteren, ondersteunen en/ of te promoten.

Mobiliteit Duin- en Bollenstreek

Dit betreft een voorstel voor meer asfalt in het open Zuid-Hollandse landschap van de Duin- en Bollenstreek, waarin serieuze plannen voor OV en fiets ontbreken. We zijn er op tegen om nieuw asfalt aan te leggen in een tijd dat stikstofdepositie en CO2-uitstoot zeer zwaar moeten meewegen bij dit soort voorstellen. Een mobiliteitsontwikkeling als deze vraagt om gebiedsgerichte aanpak en een integrale beoordeling van álle opgaves, met de stikstofgevoelig Natura 2000-gebied Kennemerland-Zuid in de directe nabijheid.

Vervolgens is de Partij voor de Dieren erop tegen om het leefgebied van dieren aan te tasten, zoals de patrijs en de veldleeuwerik. Op de velden waar de varianten worden voorgesteld, komen 3 Rode Lijstvogelsoorten voor, die bescherming genieten volgens de Vogel- en habitatrichtlijn.

Daarom stemt de Partij voor de Dieren tegen dit voorstel.

Gezonde leefomgeving is een mensenrecht

Bij schending van mensenrechten kijken we naar China t.a.v. de Oeigoeren, naar Quatar en de vele doden die gevallen zijn bij de bouw van de voetbalstadions en oorlogen, waarbij mensenrechten worden geschonden. Dat is zeer ernstig en daar moet tegen worden opgetreden! Maar in hoeverre houden we onszelf een spiegel voor ten aanzien van de schending van mensenrechten? Een gezonde leefomgeving en een schoon, gezond en duurzaam leefmilieu is een mensenrecht, vastgesteld in een aangenomen resolutie door de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties en toegevoegd aan de Verklaring van de rechten van de mens. Ook Nederland heeft voor deze resolutie gestemd. Je zou het ook kunnen zien als een recht dat toekomt aan de natuur zelf. Hoe zwaar wegen de economische belangen ten opzichte van de ecologische en sociale belangen? Hoe ongezond is onze leefomgeving met nog steeds een slechte luchtkwaliteit, die niet voldoet aan de WHO eisen, een waterkwaliteit, die na 25 jaar nog steeds niet voldoet aan de KRW eisen. Het bedrijf Chemours, die onze leefomgeving vervuilt met PFAS. Ons drinkwater dat wordt vervuild door medicijnresten en PFAS. De intensieve veeteelt, die zorgt voor veel fijnstof, methaan en lachgas in de lucht. De bodem, die zwaar vervuild is met meststoffen, de natuur die zwaar te lijden heeft onder de stikstofdepositie en de teruggang van de biodiversiteit. Het zijn voorbeelden, waarbij we zelf in de spiegel moeten kijken en met de hoogste prioriteit aan de slag gaan voor een gezonde leefomgeving van onze inwoners. Ook in Zuid-Holland is een gezonde leefomgeving een mensenrecht, die wordt geschonden. De economische belangen wegen nog steeds zwaarder dan de ecologische en sociale belangen en daarmee is een duurzame samenleving nog ver te zoeken. We komen er niet mee weg om aan te geven dat we het al zo goed doen. Nederland staat onderaan de Europese lijst wat betreft de waterkwaliteit en is het slechtste jongetje van de klas in Europa op het gebied van de luchtkwaliteit. Wijs niet naar anderen, want dan wijzen we met drie vingers naar onszelf. Symbolisch bied ik het college de mensenrechtenvlag aan met de oproep om de urgentie van een gezonde leefomgeving als mensenrecht onder de aandacht te brengen, te erkennen en ernaar te handelen. Voorts ben ik van mening dat we datgene moeten doen wat in het belang is van het welzijn van allen, mens en dier. Dank u wel.

Carla van Viegen
Fractievoorzitter Partij voor de Dieren
Provincie Zuid-Holland