Bijdrage BW commissie Gnephoek

Contourenplan Gnephoek

De Partij voor de Dieren heeft een duidelijk standpunt: bij het bouwen van woningen gaat de provincie zorgvuldig om met de beschikbare ruimte én geen woningbouw in gebieden waar het risico bestaat op bodemdaling en wateroverlast. We blijven daarom onverminderd verontrust over de bouwplannen in de groene polder van de Gnephoek.

Zo maken wij ons zorgen over het aantal beoogde betaalbare woningen, de uitvoerbaarheid van dit project, de toekomstbestendigheid van deze potentiële wijk en uiteraard de weidevogels. Veel van deze zorgen worden gedeeld met het Gnephoek Beraad, de PAL, de provinciaal adviseur ruimtelijke kwaliteit, de rijksbouwmeester – en tot voor kort, zo leek het, ook door Gedeputeerde Staten. Aangezien GS op het moment deze zorgen niet meer scherp lijkt te hebben, loop ik ze graag met u door.

Aantal beoogde woningen in sociale en betaalbare sector

Dat er een tekort aan huizen in de sociale en betaalbare sector is is overduidelijk. Als woningzoekende is dit bovendien iets wat ik persoonlijk ervaar. De reden dat de Gnephoek wordt overwogen als mogelijke woningbouwlocatie is, zo wordt ons verteld, de enorme behoefte aan betaalbare huur- en koopwoningen. Vanuit de verschillende betrokken partijen is alles op alles gezet om dit plan zo goed als rond te krijgen. De Partij voor de Dieren vindt het daarom onbegrijpelijk dat maar 30% van het aantal woningen dat gebouwd zou moeten worden in de Gnephoek in de categorie ‘sociaal’ valt.

Niet alleen lijkt daarom het gehele doel van dit enorme project onderuitgehaald te worden, het gaat ook tegen de plannen van onze eigen provincie in. Want in het Zuid-Hollandse coalitieakkoord staat dat ten minste 40% van nieuwbouwwoningen sociaal moet zijn, juist in gemeenten die achterlopen in de opgave om hun sociale woningbouwvoorraad te laten groeien.

We willen met zijn allen meer betaalbare woningen, maar als dit vervolgens de magere opbrengst is slaan we toch echt de plank volledig mis. Want wat is nu precies het doel van deze polder bebouwen? Het soort woningen creëren waar de vraag het grootst naar is? Of wordt een mensenrecht, een dak boven je hoofd hebben, vooral in de handen gelegd van projectontwikkelaars, ten koste van het schaarse groen in Zuid-Holland?

Het feit dat de gemeenteraad van Alphen aan de Rijn in oktober een amendement heeft afgewezen waarin gepleit wordt om het minimumaantal sociale woningen te verhogen van 30% naar 40% stemt ons absoluut niet hoopvol over de precieze intenties van dit megaproject. Ook duidelijk is dat de bodemgesteldheid in de Gnephoek uitdagingen met zich meebrengt – en uitdagingen kosten geld, veel geld. De gemeente ziet dit evenzeer in en heeft al aangegeven dat een groot deel van de kosten door projectontwikkelaars moet worden gedragen. Dit, en het lage aantal betaalbare en sociale woningen die gebouwd zullen worden roept bij de Partij voor de Dieren de vraag op voor wie dit project nu precies bedoeld is? Graag een reactie.

Bovendien: ‘Er kunnen op korte termijn geen woningen gebouwd worden in de Gnephoek. Grootschalige woningbouw op deze locatie draagt dus niet bij aan het snel realiseren van woningen.’ Dit zijn de woorden van Gedeputeerde Koning in haar brief van 19 april 2022.[1] Dit is natuurlijk nog steeds het geval, dus waarom wordt deze zorg blijkbaar niet meer serieus genomen door GS? Graag een reactie.

Uitvoerbaarheid plannen (water en bodem sturend)

Dan de uitvoerbaarheid van de plannen. Hiervoor wil ik specifiek het advies van de PAL erbij pakken, want zij zijn vrij duidelijk: is het Contourenplan Gnephoek water en bodem sturend? Nee, is hun conclusie. Dit is ook niet zo gek, want zoals het Rijk zelf aangeeft komen in de laaggelegen gebieden van Zuid-Holland de grenzen van het bodem- en watersysteem in beeld.[2] En in de Gnephoek polder is dit niet anders.

De Partij voor de Dieren deelt dus ook de bezwaren zoals die worden geuit in het PAL advies. Want op het moment dat een polder zoals de Gnephoek wordt bebouwd komen daar problemen van bodemdaling intensief waterbeheer bij kijken. ‘Het realiseren van een woonwijk op deze locatie betekent dat tot in de lengte van dagen extra investeringen nodig zijn in water- en bodembeheer’, wordt letterlijk gezegd in het PAL advies. Ook de PARK uit deze zorgen. We hoeven alleen maar naar de regen en daaropvolgende wateroverlast van de afgelopen weken te kijken om hiervan een beeld te creëren. En in alle klimaatscenario’s die door het KNMI in oktober zijn gepresenteerd zullen we in de toekomst nog nattere winters en nog zwaardere buien hebben.[3] Met dit Contourenplan worden er dure woningen op de pof gecreëerd; het probleem wordt afgewenteld op toekomstige generaties.

‘Uit het plan blijkt dat vooral de ambitie een gebiedsontwikkeling te realiseren sturend is. Water en bodem spelen een ondergeschikte rol in de locatiekeuze’, deze vaststelling, afkomstig uit het PAL advies, had de Partij voor de Dieren zelf niet beter kunnen verwoorden. Daarnaast wordt in dit advies aangekaart dat de Ruimtelijke Koers naast het Contourenplan Gnephoek gelegd moet worden, waarbij vier kritische constateringen worden geplaatst.[4] Hoe gaat GS hier mee om? Graag een reactie per constatering.

Weidevogels

En natuurlijk de weidevogels, want het plan om woningen te bouwen in de Gnephoek is strijdig met het provinciaal Omgevingsbeleid, omdat op het moment deze groene polder is aangewezen als beschermd weidevogelgebied. En zoals GS zelf ook constateert is het Contourenplan een ‘ongewenste ontwikkeling’ voor de weidevogels.

In het plan wordt gesproken over het creëren van natuur en elders opzoek gaan naar een weidevogelgebied om te verbeteren, ter compensatie; dit roept bij de Partij voor de Dieren vooral de vraag op: waarom weghalen wat je al hebt? Want op dit moment is het nog onduidelijk of de waarde voor weidevogels door deze nieuwe natuur in de Gnephoek zal toenemen, gelijk blijven of afnemen. Tegelijkertijd is één ding wel zeker: er is nu al een weidevogelgebied, met potentie. Het is immers niet voor niets door onze provincie aangewezen als belangrijk weidevogelgebied.

*

Deze bijdrage moge duidelijk zijn: de Partij voor de Dieren is geen voorstander van het bouwen in de Gnephoek – en steunen daarom ook niet het voornemen van GS om de procedure te starten voor de herziening van het provinciale Omgevingsbeleid.

De Partij voor de Dieren wil ten slotte aan GS de vraag stellen wat ons eigen beleid waard is, als we dit zo makkelijk opgeven om enorm veel middelen te steken in woningen die er voorlopig nog niet zijn, vooral ten goede komen van projectontwikkelaars en toekomstige generaties bewoners opzadelen met wateroverlast en bodemverzakking? Graag een reactie.

Kirsten Weitering
Fractievolger Partij voor de Dieren
Provincie Zuid-Holland

[1] GS+brief (notubiz.nl)
[2] Kamerbrief over rol Water en Bodem bij ruimtelijke ordening | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl
[3] Nieuwe KNMI-scenario's: grote gevolgen in Nederland door veranderend klimaat (nos.nl)
[4] PAL - Water en bodem sturend (notubiz.nl) p.2.