Bijdrage KNM commissie Ziens­wijze Porthos

Allereerst jammer dat de stukken zo laat zijn ingediend. Als ik de zienswijze lees, begrijp ik ook niet goed waarom het stuk zo laat is aangeleverd. Het is zeer summier. Ik ben wat teleurgesteld in de zienswijze, zoals die nu aan PS is voorgelegd. Eigenlijk wordt alleen aangegeven dat de glastuinbouw gebruik moet kunnen blijven maken van de benodigde CO2, maar verder niets over de ingrijpende gevolgen voor de ruimte, milieu en veiligheid, maar ook de energietransitie. Ik zal er nader op ingaan.

Vertraging energietransitie

Eerder is al geprobeerd om CO2 in een leeg gasveld onder land op te slaan. Omdat dat stuitte op te veel weerstand probeert Shell CO2 nu maar op te slaan in de zeebodem (het lege P18 gasveld).

Het gaat hier over de zienswijze, maar CO2 opslag is niet duurzaam en er zitten grote bezwaren en risico’s aan, wat ook door het PBL wordt aangegeven.[1] Maar Shell en Exxon Mobile hebben grote belangen om dit door te laten gaan en de energietransitie ook hiermee te vertragen.

De CO2 die vrijkomt bij het gebruik van fossiele brandstoffen, zoals kolen, olie en aardgas, wordt afgevangen en na transport opgeslagen in de grond. De opgevangen CO2 kan in lege zoutvelden of uitgeputte olie- en gasvelden gestopt worden. Eigenlijk vang je dus afval op (CO2 uitstoot) en stop je het afval (opgevangen CO2) vervolgens onder de grond.

Er is heel veel energie nodig om CCS mogelijk te maken, schrikbarend veel. Voor 2 Megaton CO2 onder de grond heb je een windpark van 100 – 150 MW nodig. Dat is vergelijkbaar met het prinses Amaliawindpark dat een jaar lang volop draait… Dat is niet duurzaam en die energie kun je beter inzetten voor schone en duurzame oplossingen, dan het vieze, dure en niet-duurzame CCS.

Er zijn studies die laten zien dat er veiliger alternatieven zijn. We zien CCS liever niet als een oplossing voor het reduceren van CO2 uitstoot. CCS staat namelijk de echte transitie naar een groene duurzame toekomst in de weg. Wij pleiten voor een echte verduurzaming van de industrie. Innovatieve oplossingen zoals groene waterstof zijn daar concrete voorbeelden van die we ook samen met de industrie kunnen bewerkstelligen. Het is dus een kwestie van goede groene keuzes maken.

Graag zien we in de zienswijze opgenomen dat de CO2 opslag niet mag leiden tot vertraging van de energietransitie, omdat CO2 opslag slechts een aanpak van de symptomen is en zich niet richt op de transitie van duurzame energie.

Externe veiligheid

Vervolgens wil ik ingaan op de Zuid-Hollandse externe veiligheid.

Op de ZH site staat: ‘De ambitie van Zuid-Holland voor externe veiligheid is om op termijn een veiliger fysieke leefomgeving in Zuid-Holland te bewerkstelligen. In Zuid-Holland dienen het transport, de opslag en de verwerking van gevaarlijke stoffen zo op elkaar aangesloten te zijn dat de kans op een ramp tot een minimum wordt beperkt.’

CO2 opslag onder de Noordzee is zeer risicovol.

De CO2-leiding van Porthos is voor een deel geprojecteerd in de bestaande leidingenstrook. Voor het inzicht van het risico van de CO2-leiding op land is het belangrijk de risicoaspecten in ogenschouw te nemen van de andere leidingen in de leidingenstrook. De leidingenstrook is immers één systeem waarvan de CO2-leiding onderdeel uitmaakt.

We zien graag opgenomen in de zienswijze hoe de risicoaspecten van de CO2-leiding zich verhouden tot de andere leidingen waardoor gevaarlijke stoffen worden getransporteerd.

De leiding komt onder de vaarroute naar en van het havengebied en enkele andere vaarwegen te lopen mogelijk door een boring onder de bodem. Als er ondoorlatende lagen boven de leiding zijn, kunnen lekkages, die niet worden gesignaleerd door monitoring in de buis, leiden tot het ophopen van CO2. Deze ophoping komt in één keer vrij als de druk te hoog wordt. Het plotseling vrijkomen van een grote hoeveelheid CO2 kan dus leiden tot een kortstondige dichtheidsverlaging van het zeewater in de vaargeul en daardoor een vermindering van het draagvermogen van het zeewater die van invloed kan zijn op veiligheid van daar varende schepen. Daarnaast zal de concentratie CO2 boven het wateroppervlak tijdelijk groter worden met wellicht gevolgen voor de bemanning en bestuurbaarheid van een in de nabijheid passerend schip. Dit is een risico voor de externe veiligheid, voor de scheepvaart en mensen.

Een van de relevante risicoaspecten is ook de afstand tot waarop nog een kans bestaat om te overlijden bij het vrijkomen van de gevaarlijke stof door een leidingbreuk en de aanpak en bestrijding van een dergelijke calamiteit.

We willen graag dat het voldoende waarborgen van de provinciale externe veiligheid in de zienswijze wordt opgenomen! En de risico’s voor milieuschade ook in de pijpleidingen op land.

Milieurisico’s

Carbon Capture and Storage (CCS) brengt enorme milieurisico’s met zich mee. We willen geen afvalberg onder de grond met kans op het lekken van CO2. Als CO2 onder de zeebodem (of uit een ondergrondse opslag) ontsnapt dreigt verzuring van het (zee)water.

In Noorwegen is een project (het Sleipner-veld) wat met scheuren kampt. Volgens wetenschappers is de kans op het lekken van opgeslagen CO2 in de toekomst groot.

Alle bovengenoemde projecten, hebben CO2 uitstoot opgevangen in zoutformaties of aquifers (een watervoerende laag in de ondergrond). Kortom, nergens ter wereld, in geen enkel land, wordt CO2 op dergelijke schaal opgeslagen in lege gasvelden. Dat wil Nederland dus nu wel gaan doen. De techniek is nieuw en zeker niet bewezen veilig!

We willen graag dat in de zienswijze wordt opgenomen dat de milieurisico’s nauwkeurig in kaart worden gebracht en worden uitgesloten! De gevolgen van een milieuramp zijn namelijk niet voorspelbaar en niet te overzien.

Gevolgen voor de natuur

Wat zijn de gevolgen voor de Natura 2000-gebieden?

In het aan te leggen pijpleidingennetwerk bevinden zich diverse Natura 2000-gebieden, waaronder de Voordelta (door bodemberoering, vertroebeling, verstoring), Solleveld & Kapittelduinen en Voornes Duin (door atmosferische depositie).

Ook zeezoogdieren zullen verstoord worden vanwege het onderwatergeluid en/of aantasting van belangrijke leefgebieden, evenals afname van het broedareaal van meeuwenkolonies. Welke invloed heeft deze ingreep op de instandhouding van de betreffende soorten.

Graag zien we in de zienswijze opgenomen dat de instandhoudingsdoelen Natura 2000-gebieden niet verstoord en aangetast worden door dit project. Er zal verstoring plaatsvinden door aanlegwerkzaamheden en door stikstofdepositie in de duingebieden. Ook dient bij de verstoring rekening gehouden te worden met cumulatie.

We zien graag in de zienswijze opgenomen dat dat er voor een andere aanleg wordt gekozen dan in en door Natura 2000-gebieden.

Stikstof

Ook zien we graag in de zienswijze opgenomen dat wordt vastgesteld wat de extra stikstofdepositie is, die neerslaat op habitattypen en leefgebieden van soorten in de relevante Natura 2000 gebieden en wat de beschikbare ontwikkelruimte is. De vraag is of deze leiding dan überhaupt nog wel kan worden aangelegd?

(Externe) veiligheid

https://www.pbl.nl/sites/default/files/downloads/pbl-2019-conceptadvies-SDE-plus-plus-ccs_3743.pdf

[1] https://themasites.pbl.nl/balansvandeleefomgeving/jaargang-2010/intensivering-verstedelijking-leefomgevingskwaliteit-en-woonwensen/beleidsevaluatie-stedelijke-leefomgevingskwaliteit/beleidsdossier-externe-veiligheid/nieuwe-risicos-externe-veiligheid