Bijdrage Provin­ciale Staten Kadernota

Voorzitter. Om te beginnen wil ik het college en de ambtenaren heel erg bedanken voor de heldere en zorgvuldige beantwoording van onze vragen. Dat helpt ons enorm om de stukken beter te begrijpen.

Uitwerking verbetering dierenwelzijn

Allereerst een belangrijk thema voor ons: het verbeteren van dierenwelzijn. Heel graag zien we dat er kritischer wordt omgegaan met ontheffingverlening om dieren te doden en dat er vaker wordt ingezet op niet-dodelijke middelen. In het coalitieakkoord staat hierover ook een belangrijke passage vermeld, namelijk dat overlast van in het wild levende dieren wordt bestreden op de meest diervriendelijke manier. Dit is nog niet nader uitgewerkt. We vinden het van groot belang dat er ook uitvoering wordt gegeven aan de ambities uit het coalitieakkoord. Daarom dien ik een motie in om de bestrijding van de overlast van in het wild levende dieren op de meest diervriendelijke manier nader uit te werken en deze uitwerking voor 1 november 2020 aan Provinciale Staten voor te leggen.

Ook vragen we het college om de ambitie om zich gezamenlijk met veehouders in te zetten voor dierenwelzijn expliciet mee te nemen in de landbouwnotitie die dit najaar wordt besproken. Graag een reactie hierop.

Daarnaast dien ik een motie in om, gelet op de urgentie, financiële ondersteuning te bieden ingeval een Zuid-Hollandse wildopvangcentrum de deuren dreigt te moeten sluiten vanwege financiële problemen. Op dit moment wordt er gewerkt aan een uniforme landelijke richtlijn voor vergoedingen aan dierenopvangcentra naar aanleiding van het aannemen van Motie Wassenberg door de Tweede Kamer. Deze is nog niet klaar. Mede omdat er in Zuid-Holland al enkele centra in financieel zwaar weer verkeren, mede vanwege de coronacrisis, en de provincie verantwoordelijk is voor ontheffingen voor wildopvangcentra en het bijbehorende toezicht en handhaving en natuurbescherming een kerntaak van de Provincie is vinden we het van groot belang dat ook de provincie uitvoering geeft aan de zorgplicht voor hulpverlening aan dieren in nood.

Natuur en biodiversiteit

Dan het onderwerp natuur, voor ons een belangrijk thema.

De biodiversiteit gaat veel harder achteruit dan gedacht. Kijk bijvoorbeeld alleen al naar de teruggang in insecten als bijen en vlinders: in 30 jaar tijd is de hoeveelheid met 75% afgenomen. We moeten ons bewust zijn van de noodzaak om in te grijpen. Het uitsterven van een miljoen soorten heeft rechtstreeks effect op de natuur en onze gezondheid, maar ook op onze economie.

Frans Timmermans zei laatst in een interview: “Moeder natuur herinnert ons er regelmatig aan dat we een probleem hebben. Ze is het zát hoe we met elkaar en de aarde omgaan."

We hebben er alle belang bij om anders met ons land om te gaan, de bodemkwaliteit, natuur en biodiversiteit te verbeteren en minder pesticiden te gebruiken.

In 2019 is het Actieplan Boerenlandvogels 2019-2027 opgesteld in samenspraak tussen diverse organisaties en de provincie om de biodiversiteit te versterken. Er afspraken zijn gemaakt ten aanzien van de uitvoering van dit plan en bij de medewerkers verwachtingen gewekt. Daarom dien ik, mede namens de VVD, GroenLinks, PvdA, CU/SGP en de SP een motie in waarin we het college vragen:

• te verkennen welke financiële mogelijkheden de provincie heeft voor het voorzetten van het ‘Actieplan Boerenlandvogels’, het ‘project Groen doet’ en het programma ‘De Groene Motor’ na 2020;

• bij de begroting 2021 Provinciale Staten hierover te informeren.

De coronacrisis, stikstofcrisis, klimaatcrisis en economische ontwikkeling

De doelstelling om een reductie van CO2-uitstoot te realiseren wordt doorkruist door een groeiend aandeel van de totale CO2-uitstoot door grote energie-intensieve bedrijven. Ondanks de maatregelen op dit vlak, is de CO2-uitstoot door de zware industrie juist toegenomen in plaats van gereduceerd. Welke maatregelen gaat het college nemen om de opgelopen achterstand in te halen? Deze inhaalslag zal moeten plaatsvinden om te voldoen aan de voorwaarden uit het Klimaatpact.

Het stikstofrapport van de commissie Remkes kreeg de mooie titel ‘Niet alles kan overal’ en dat moet het uitgangspunt zijn voor de oplossingsrichting. Het concept van oneindige economische groei is onhoudbaar op een aarde die niet meegroeit. We moeten onze samenleving en economie anders gaan inrichten en de coronacrisis heeft laten zien dat er kansen zijn.

De diverse crises leren ons dat we een aantal economische uitgangspunten moeten hanteren:

1) Respecteer de grenzen van de planeet

2) Wees sociaal waardevol en zet in op de zwakste schakels

3) Verdedig het klimaat en een gezonde leefomgeving

4) Denk en doe circulair

5) Streef naar een netto koolstofuitstoot van nul

6) Wees mens-, dier- en planeetvriendelijk

Ik denk dat alle fracties het met ons eens zijn dat we volgende generaties een gezonde en leefbare planeet moeten nalaten. Als we dit nu eens als uitgangspunt nemen en samen daarnaar gaan handelen; afstappen van ‘business as usual’, dan kunnen we de overeenkomsten bundelen en samen heel veel bereiken.

Effecten van de corona pandemie

We leggen een steeds groter beslag op de natuur, en de mens voelt zich superieur aan die natuur. We komen in contact met dieren die zoönosen dragen en we handelen er ook in. Daar zitten grenzen aan. Deze crisis is een weerslag van hoe wij leven en hoe wij ons gedragen. We gaan van de ene naar de andere crisis en de klimaatcrisis zal een nog veel erger effect hebben op ons leven en de economie dan de coronacrisis als we nu geen actie ondernemen! Je ziet nu al de symptomen, zoals onvoorspelbare weerpatronen, grote bosbranden, droogte, overstromingen en woestijnvorming. Als we temperatuurstijging onder de in Parijs afgesproken 1,5 graad weten te houden, hebben we nog controle over de situatie.

De toenemende strakke, systeemgerichte globalisering is zeer kwetsbaar gebleken. Je ziet dat terug in onze voedselketens, en onze voedselexport; handelsketens, energieketens. Die ketens worden steeds langer en wereldwijder en dragen steeds meer risico in zich. Deze crisis legt de systeemfouten bloot die in onze systemen zijn gekropen. Er is een transitie nodig, ook in de politiek: aanvoelen wat er gaande is en daarop aansluiten en handelen; handelen vanuit gedeelde waarden in plaats van ons laten leiden door angst en systemen, en na een crisis doorgaan op de oude voet. Het gevolg van al deze crises is een groot risico op een tekort aan voedsel en water, wat zal leiden tot conflicten. Dit zal dan de meest kwetsbare mensen het hardste treffen. Ook oud-generaal Middendorp waarschuwt hiervoor; deze situaties kunnen leiden tot nieuwe oorlogen over voedsel en water. We moeten NU onze verantwoordelijkheid nemen.

Virussen zijn er altijd geweest. We dragen ook heel veel virussen met ons mee. Maar zoönosen hebben nog nooit zo’n grootschalig effect gehad zoals nu. Door de combinatie van globalisering, ons reisgedrag, exploderende wereldwijde export van voedsel en andere producten en toenemende verdichting van mensenmassa’s zie je nu het mondiale effect van dit virus. Als we nu als mensen niet hierop ingrijpen, overschrijden we de grenzen van de natuurwetten met een boemerangeffect waar we zelf weer de dupe van worden.

Deze keer is het begonnen in China, maar het had ook in Nederland kunnen gebeuren met zijn grootschalige intensieve veehouderij. Om mens en dier te beschermen moet de wijze waarop we met dieren omgaan drastisch veranderen. Nederland zal, als meest vee-dichte land ter wereld, een voortrekkersrol moeten nemen om dat risico te minimaliseren. Het huidige veehouderijsysteem - waarin niet het welzijn van dieren maar maximale productie voorop staat - werkt dierziekten in de hand. Ook daarom wil de Partij voor de Dieren dat er een einde komt aan de vee-industrie.

We zijn intelligent de crisis ingegaan, maar laten we er slimmer uitkomen. De provincie Zuid-Holland overweegt een aantal steunmaatregelen. Meerdere wetenschappers en organisaties geven aan dat het in het belang van huidige en toekomstige generaties van groot belang is om nu in te zetten op slimme en duurzame, groene investeringen. We kunnen een win-win situatie creëren en kansen benutten voor versnelling van verduurzaming van de Zuid-Hollandse economie, zoals meer thuiswerken en meer aandacht voor de lokale en regionale economie en kortere voedselketens (van boer tot bord). Daarom dien ik een motie in om:

• bij het nemen en uitvoeren van steunmaatregelen in te zetten op duurzame en groene maatregelen om slimmer, duurzamer en groener uit de coronacrisis te komen;
• mogelijkheden te onderzoeken om de lokale en regionale economie sneller te verduurzamen;

• deze mogelijkheden voor 1 november 2020 aan Provinciale Staten voor te leggen.

In Europa zijn er in de afgelopen drie maanden 11.000 doden minder gevallen door de schone lucht. Bizar genoeg zou je kunnen zeggen dat er in een jaar tijd dadelijk meer mensen níet doodgaan vanwege de schone lucht, dankzij de coronacrisis, dan dat er wél overlijden ten gevolge van het virus. Laten we nu slimmer de crisis uitkomen door de problemen in samenhang op te lossen. En dat kan!

Het lokaler, kleinschaliger en duurzamer inrichten van de economie helpt om geld en waarde eerlijker te verdelen en mensen en bedrijven weerbaarder te maken tegen calamiteiten.

En om met een uitspraak van Frans Timmermans te eindigen: ‘De mens zou een meer bescheiden plek mogen innemen op deze aarde’… En daarom ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de oneindige economische groei. Dank u wel.