Schrif­te­lijke vragen Beter een goede buur dan een verre vriend?!

Indiendatum: 7 aug. 2023

Toelichting

In het AIVD Jaarverslag^[1] lezen we op pagina 33 dat China, naast een hoogwaardige (handels)partner te zijn ook eigen (economische) doelen nastreeft die wellicht een bedreiging kunnen zijn/vormen. Om die doelen te kunnen behalen is ‘een sterke economische groep nodig van hoogwaardige technologieën’. ‘Nederland is daarbij een doelwit, omdat het internationaal een goede reputatie heeft op het gebied van hoogwaardige technologie’.
De Provincie Zuid-Holland heeft een actieve rol hierin door de samenwerking met Hebei, China. Wij hebben hierover vragen. Provincie Zuid-Holland heeft buiten Europa één provincie waarmee we een relatie hebben: Hebei. Met deze vragen hopen we onder meer helder te krijgen of de voordelen opwegen tegen de nadelen en risico’s. Dit onderwerp is in het najaar van 2022 ook al uitgebreid in de staten besproken. Echter staan de ontwikkelingen niet stil, in China niet, maar ook niet in Zuid-Holland, waar veel nieuwe statenleden gekozen zijn. Het blijft een belangrijk onderwerp.

Vragen

Ondergetekenden stellen aan het college van Gedeputeerde Staten de volgende vragen:

1. Naar aanleiding van het AIVD jaarverslag^[1]: welke bedreigingen voor Zuid-Holland ziet het college door deze samenwerking?
2. Heeft het college (extra) voorzorgsmaatregelen getroffen omtrent ‘China’s twee gezichten op het wereldtoneel’? Zo ja, welke en wat zijn hiervoor de kosten? Zo nee, waarom niet en/of wanneer wordt dit nog voorzien?
3. Wat is de economische waarde voor Zuid-Holland met betrekking tot deze samenwerking? Met andere woorden, wat heeft de samenwerking met Hebei de afgelopen jaren financieel opgeleverd voor Zuid-Holland en welke kosten maakt de provincie hier jaarlijks voor?
4. In het AIVD jaarverslag^[1] staat "Rusland gaat militaire avonturen aan, organiseert ongekende binnenlandse repressie, hackt, liquideert vijanden, ligt dwars in internationale organisaties, probeert verdeeldheid te zaaien in het Westen, gebruikt de gaskraan om het Westen te chanteren, escaleert zijn nucleaire retoriek, en probeert in samenwerking met China het internationale systeem in het eigen voordeel aan te passen." In licht van de oorlog die Rusland heeft met Oekraïne, zouden wij de samenwerking met China hierom niet onmiddellijk moeten beëindigen? Zo nee waarom niet?
5. Zijn de mensenrechtenschendingen die in China plaatsvinden, bijvoorbeeld omtrent de Oeigoeren, een reden geweest om onze betrekkingen met Hebei te heroverwegen? Zo ja, waarom is er in tegenstelling met Provincie Utrecht in Zuid-Holland niet voor gekozen om de samenwerking om deze reden te beëindigen? Zo nee, is de relatie met Hebei iets waar het college kritisch naar wil kijken? Zo nee, waarom niet?
6. Kan GS uitsluiten dat er door Nederlandse bedrijven wordt samengewerkt met Chinese partners of bedrijven die op enige manier profiteren van mensenrechtenschendingen? Hierbij denken we aan slavenarbeid van Oeigoerse burgers in strafkampen of kinderarbeid. Zo ja, op welke manier? Zo nee, is dit een reden om de band te heroverwegen?
7. De religieuze vrijheid in China wordt regelmatig met de voeten getreden. Ook LHBTIQA+ personen kunnen niet zichzelf zijn in China. Godsdienstvrijheid en vrijheid om jezelf te zijn, zijn belangrijke aspecten van de Nederlandse waarden. Welke rol speelt deze situatie in de relatie? Welke inspanningen levert GS nu om de rechten van deze groepen te verbeteren? Wil GS hier meer aan gaan doen? Zo ja, hoe wil GS meer voor deze mensen gaan betekenen? Speelt het hierbij nog een rol dat Zuid-Holland een regenboogprovincie is? Hoe rijmt GS dit feit en vinden zij Hebei ook een regenboogprovincie? Zo nee, waarom niet? Kan GS toezeggen dat ook juist dit aspect meegenomen wordt in de jaarlijkse evaluatie die we in februari krijgen?
   
   In de Volkskrant^[2] lezen we dat Duitsland een nieuwe China-strategie heeft. Duitsland gaat veel meer focussen op landen dichterbij. Naast het (deels) wegnemen van eerdergenoemde risico’s is dat ook nog eens duurzamer. De Nederlandse China-strategie is 4 jaar oud en loopt daarmee achter op tal van ontwikkelingen.
8. Is GS het met de vragenstellers eens dat we voor veiligheid van kennis en gegevens, maar ook voor duurzaamheid, beter kunnen focussen op handel dichterbij huis? Waarom wel/niet?
9. We zien dat Zuid-Hollandse bedrijven zaken doen over de hele wereld. Waarom hebben bedrijven extra hulp nodig bij zaken doen in Hebei?
   
   Laten we voor de helderheid een aantal feiten op een rij zetten over Hebei. Hebei is 4,5x groter dan Nederland, 55x groter dan Zuid-Holland in oppervlakte. In Hebei wonen ruim 20x meer mensen dan in Zuid-Holland.
10. Als we deze feiten op een rij zetten, hoe gelijkwaardig is dan de band tussen Zuid-Holland en Hebei?
11. Ook het Rijk onderhoudt economische betrekkingen met China, onder meer via de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland. Welke nadelen zouden er zijn voor Zuid-Holland als de relatie met China alleen nog via het Rijk loopt?
12. Wanneer loopt het huidige vriendschapscontract af? Welke voorwaarden zijn aan ontbinden of niet verlengen verbonden?
13. Al met al is onze vraag naar aanleiding van het AIVD jaarverslag: waarom wil GS een overeenkomst met China en waarom wil GS deze betrekking met China handhaven?

Carla van Viegen, PvdD
Niels Oosterom, BBB
Robert Kaijser, BBB
Heidi Looy, BBB
Nico de Jager, SGP
Steven Datema, ChristenUnie
Tijmen Lamers, GroenLinks
Rosalie Bedijn, PvdA
Thom van Vugt, JA21
Lies van Aelst, SP

[1] https://www.aivd.nl/onderwerpen/jaarverslagen/documenten/jaarverslagen/2023/04/17/aivd-jaarverslag-2022

[2] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/duitsland-wil-onafhankelijker-worden-van-china-maar-ook-blijven-samenwerken~b185c7be/